Ix-xjentisti skoprew ġibjun ta’ ilma likwidu fuq il-pjaneta Mars fil-fond tal-qoxra ta’ barra tal-blat tal-pjaneta. Is-sejbiet ġejjin minn analiżi ġdida tad-dejta mill-Mars Insight Lander tan-Nasa, li tniżżel fuq il-pjaneta lura fl-2018.
Il-Lander iġorr sismometru, li rreġistra erba’ snin ta’ theżżiż ta’ terremoti ta’ Mars mill-fond fuq il-Pjaneta l-Ħamra. L-analiżi ta’ dawk it-terremoti, u eżattament kif iċ-ċaqlie jaffettwa il-pjaneta, żvelat “sinjali sismiċi” ta’ ilma likwidu.
Filwaqt li hemm ilma ffriżat fil-poli Martjani u evidenza ta fwar fl-atmosfera, din hija l-ewwel darba li nstab ilma likwidu fuq Mars.
Is-sejbiet huma ppubblikati fil-Proċedimenti tal-Akkademja Nazzjonali tax-Xjenzi. Il-missjoni xjentifika ta Insight intemmet f’Diċembru 2022, wara li l-Lander qagħad jisma’ “il-polz ta ‘Mars” għal erba’ snin. F’dak iż-żmien, ġie rreġistrat aktar minn 1,319-il terremot.
Billi kejlu kemm jivvjaġġaw malajr il-mewġ sismiku, ix-xjentisti ħadmu minn liema materjal huma l-aktar probabbli li jkunu miexja minnu.
“Dawn huma fil-fatt l-istess tekniki li jintużaw biex jiġi prospettat l-ilma fid-Dinja, jew biex isir tiftix għaż-żejt u gass skont kif spjega l-Professur Michael Manga, mill-Università ta ‘Kalifornja, Berkeley, li kien involut fir-riċerka.
L-analiżi żvelat ġibjuni ta ‘ilma f’fond ta’ madwar sitta sa 12-il mil fil-qoxra talp-pjaneta Mars. Iċ-ċiklu tal-ilma Martjan huwa kritiku biex buiex ix-xjentisti jifhmu l-evoluzzjoni tal-klima, il-wiċċ u l-intern.
Skopnt is-sejbiet, l-ilma kien “l-aktar molekula importanti fit-tiswir tal-evoluzzjoni ta’ pjaneta”. Din is-sejba, twieġeb mistoqsija kbira ta fejn mar l-ilma kollu ta’ Mars.
Studji tal-wiċċ ta l-pjaneta – bil-kanali u t-tmewwiġ tiegħu – juru li, fi żminijiet antiki, kien hemm xmajjar u lagi fuq il-pjaneta. Iżda għal tliet biljun sena, kien deżert.
Ftit minn dak l-ilma intilef fl-ispazju meta Mars tilef l-atmosfera tiegħu. Fid-Dinja, ħafna mill-ilma huwa taħt l-art u m’hemmx raġuni biex dan ma jkunx il-każ ukoll fuq Mars.
Iżda r-riċerkaturi jistennew li se jkun hemm ġibjuni simili madwar il-pjaneta kollha. Jekk dan huwa l-każ, huma jistmaw li hemm biżżejjed ilma likwidu fuq Mars biex jifforma saff fuq il-wiċċ li jkun fond aktar minn nofs mil.
Madankollu, il-post ta ‘dan l-ilma ta’ taħt l-art fuq Mars mhuwiex aħbar tajba għal biljunarji bi pjanijiet ta ‘kolonizzazzjoni ta’ Mars li jistgħu jkunu jridu jisfruttawh.
L-iskoperta tista’ wkoll tindika mira oħra għat-tfittxija li għaddejja għal evidenza tal-ħajja fuq Mars.
Mingħajr ilma likwidu ma jistax ikun hemm ħajja, qal il-Prof Manga. Iżda, jekk hemm ambjenti abitabbli fuq Mars, dawk jistgħu jkunu fil-fond taħt l-art.
