Ir-rekords tat-tibdil fil-klima li qed jinkisru spiss qed iħallu d-Dinja f’territorju mhux magħruf li allarma sew lix-xjenzati. Dan wara sensiela ta’ rekords klimatiċi dwar it-temperatura, is-sħana tal-oċeani, u s-silġ tal-baħar tal-Antartiku li t-tibdil fil-veloċità u l-ħin tagħhom huma bla preċedent.
Il-mewġ tas-sħana perikolużi fl-Ewropa jistgħu jkomplu jiksru aktar rekords, jgħidu l-esperti tan-Nazzjonijiet Uniti.
Huwa diffiċli bħalissa li dawn l-avvenimenti jintrabtu mat-tibdil fil-klima minħabba li t-temp u l-oċeani huma tant kumplessi tant li ġħaddejjin studji dwar dan iżda x-xjenzati diġà jibżgħu li qed jiżviluppaw xi xenarji agħar.
Id-Dinja u magħha l-umanita, issa tinsab f’territorju mhux magħruf minħabba t-tisħin globali mill-ħruq tal-fjuwils fossili, kif ukoll is-sħana kkawżata minn El Niño – sistema tat-temp naturali li tisħon – mill-2018, jgħid il-lettur tax-xjenza tal-klima tal-Imperial College London Dr Paulo Ceppi.
Diġa inkisru erba’ rekords tal-klima s’issa dan is-sajf b’mewġiet ta’ sħana estrema u silġ baxx fl-Antartiku.
Id-dinja esperjenzat l-aktar jum sħun li qatt ġie rreġistrat f’Lulju li għadda, li kiser ir-rekord globali tat-temperatura medja stabbilit fl-2016.
It-temperatura medja globali laħqet is-17C għall-ewwel darba, u laħqet is-17.08C fis-6 ta’ Lulju, skont is-servizz Copernicus tal-Unjoni Ewropea għall-monitoraġġ tal-klima.
L-emissjonijiet kontinwi mill-ħruq tal-fjuwils fossili bħaż-żejt, il-faħam u l-gass huma wara t-tendenza tat-tisħin tal-pjaneta. Dan huwa eżattament dak li kien imbassar li jiġri f’dinja msaħħna b’aktar gassijiet serra, jgħid ix-xjenzat tal-klima Dr Friederike Otto, mill-Imperial College ta’ Londra.
Skont l-esperti, il-bnedmin huma 100% ħaġun ta’ dan it-tisħin kollu. Is-sorpriza hi li qed naraw ir-rekords jinkisru aktar kmieni fis-sena. El Niño normalment ma tantx ikollu impatt globali sa ħames jew sitt xhur li jintemm.
El Niño huwa l-aktar ċaqliq fil-klima li jseħħ b’mod naturali fid-dinja. Huwa jsaħħan il-wiċċ tal-baħar fil-Paċifiku tropikali, u jimbotta arja aktar sħuna fl-atmosfera. Normalment iżid it-temperaturi tal-arja globali.
It-temperatura globali medja f’Ġnju ta ‘din is-sena kienet 1.47C ogħla minn Ġnju tipiku fil-perjodu preindustrijali. Il-bnedmin bdew jippompjaw gassijiet serra fl-atmosfera meta bdiet ir-Rivoluzzjoni Industrijali madwar l-1800.
It-temperatura medja tal-oċeani globali kisret kull rekord għal Mejju, Ġnju u Lulju ta’ din is-sena. Issa qed toqrob lejn l-ogħla temperatura tal-wiċċ tal-baħar li qatt ġiet irreġistrata, li kienet fl-2016. Iżda hija s-sħana estrema fl-oċean Atlantiku tat-Tramuntana li hija partikolarment allarmanti lix-xjenzati.
Qatt ma kien hemm mewġa ta’ sħana tal-baħar f’din il-parti tal-Atlantiku. L-attribuzzjoni diretta ta’ din il-mewġa ta’ sħana għat-tibdil fil-klima hija kumplessa, iżda dak l-istudju għadu għaddej.
Li hu ċar hu li d-dinja saħnet u l-oċeani assorbew il-biċċa l-kbira ta’ dik is-sħana mill-atmosfera. L-impatt ta’ din is-sħana fuq l-ekosistemi tal-baħar, li jipproduċu 50% tal-ossiġnu tad-dinja għad mhux magħruf.
Ix-xjenzati jsostnu li n-nies għandhom it-tendenza li jaħsbu dwar is-siġar u l-ħaxix li jmutu meta jitkellmu dwar il-mewġ tas-sħana. L-Atlantiku huwa 5C aktar sħun milli suppost. Dan ifisser li l-organiżmi jeħtieġu 50% aktar ikel biex jiffunzjonaw b’mod normali.
Iż-żona koperta mis-silġ tal-baħar fl-Antartiku tinsab fl-inqas rekord għal Lulju. Hemm żona ta’ madwar 10 darbiet id-daqs tar-Renju Unit, li dagħbet u sparixxiet. Dan kollu qed idoqq il-qniepen ta’ allarm għax-xjenzati hekk kif qed jippruvaw jiżvelaw ir-rabta eżatta mat-tibdil fil-klima.
Dinja li tisħon tista’ tnaqqas il-livelli tas-silġ tal-baħar fl-Antartiku, iżda t-tnaqqis drammatiku attwali jista’ jkun ukoll minħabba kundizzjonijiet tat-temp lokali jew kurrenti tal-oċeani, tispjega Dr Caroline Holmes fil-British Antarctic Survey.
Hija tenfasizza li mhux biss rekord li qed jinkiser iżda qed jitkisser b’mod twil. Hija ssejjaħlu “sinjal ieħor li ma tantx nifhmu l-pass tal-bidla”.
Ix-xjentisti emmnu li t-tisħin globali kien se jaffettwa s-silġ tal-baħar Antartiku f’xi punt, iżda sal-2015 qabeż it-tendenza globali għal oċeani oħra, tgħid Dr Holmes.
Li hu ċert huwa li d-dinja tista’ tistenna li aktar u aktar minn dawn ir-rekords klimatiċi jinkisru hekk kif tkompli s-sena u nidħlu fis-sena 2024, jgħidu x-xjenzati li jsostnu wkoll li qegħdin f’era ġdida, iżda li “għad għandna żmien biex niżguraw futur tajjeb għal ħafna.
