Minn Cristian Muscat
Kif bdiet l-imħabba tiegħek lejn il-futbol?
Fit-toroq tal-belt twelidi, Zemun, li hija waħda minn għexieren ta’ distretti ta’ Belgrad. Il-belt tiegħi hija famuża għat-trawwim ta’ ħafna plejers magħrufa mad-dinja kollha: Dejan Stankovic, Mateja Kezman, Dusan Vlahovic, Danko Lazovic, Albert Nadj… Minn età żgħira, jien u ħija l-kbir konna mifrudin f’żewġ avversarji eterni Partizan u Red Star, peressli l-familji minn missieri u ommi kienu jappartjenu għal dawn iż-żewġ potenzi ewlenin tal-futbol fl-eks Jugoslavja. Imma ma kontx daqshekk fi rwol ta’ partitarju, kont aktar interessat li nkun plejer, u l-passjoni għall-futbol żammitni għal sigħat sħaħ fit-toroq. Dejjem kont inħobb nikkompeti, irrispettivament minn min kien fuq in-naħa l-oħra. U ġurnata waħda, flimkien ma’ ftit ħbieb mill-viċinat tiegħi morna għal sessjonijiet ta’ prova f’FK Zemun, fejn ġejt aċċettat u bqajt għal 8 snin konsekuttivi. Ifformajt parti mit-timijiet kollha taż-żgħażagħ, u lgħabt kontra Partizan u Red Star għat-titli tal-kampjonat fuq bażi annwali.
Kif ġejt tilgħab f’Malta?
Ħabib tiegħi, Zoran Antic, wasal Malta fl-1998. L-ewwel staġun lagħab ma’ Birkirkara, u sentejn wara lagħab ma’ Sliema Wanderers. Fil-bidu tas-sena 2000, ikkonvinċieni biex niġi Malta. Ingħaqadt miegħu ma’ Sliema Wanderers, fejn l-ewwel logħba uffiċjali tiegħi kienet kontra Partizan Belgrade fl-ewwel rawnd tat-Tazza UEFA. Debutt indimentikabbli għalija, fejn lgħabt spalla ma’ spalla ma’ leġġendi tal-futbol Maltin, Carmel Busuttil, Martin Gregory, Ernest Berry, Noel Turner, David Camilleri u ftit plejers żgħar ħafna iżda promettenti immens, fosthom, Michael Mifsud kien stilla tiela’. Biex inżidu aktar valur lil din il-logħba tad-debutt, irnexxielna nirbħu l-ewwel leg f’darna 2-1. U kien suċċess aqwa għal dan il-grupp kbir ta’ plejers. Madankollu, l-avventura inizjali tiegħi f’Sliema W ma damitx wisq, peress li l-kwota limitata ta’ barranin ma ħallewnix nibqa’ hemm, imma kważi immedjatament sibt ruħi f’Hibernians FC, fejn irnexxieli nirbaħ l-ewwel Trofew ewlieni, iċ-Champions ta’ Malta fl-istaġun 2021/22.
Iddeskrivi l-esperjenza passata tiegħek bħala plejer ma’ Hibernians FC.
Ma’ Hibernians FC, lgħabt tliet staġuni, mill-2000 sal-2003. Kont xortija tajba li nkun parti mit-tim kompost minn taħlita kbira ta’ plejers veterani (Silvio Vella, Mario Muscat), plejers żgħażagħ (Adrian Mifsud, Adrian Ciantar, Adrian Pulis, Kevin Cassar, Aaron Xuereb, Andrew Cohen, eċċ.), u plejers barranin diġà stabbiliti fosthom Ndubisi Chukunere u Essien Mbong. Il-kowċ tagħna Robert Gatt, għamel kapolavur kontra kull mistenni, huwa wassalna għat-titlu tal-Kampjonat fl-2002, u mexxa kampanja ta’ suċċess taċ-Champions League, fejn irnexxielna nirbħu u neliminaw lil Schelbourne FC, iċ-champions tal-Irlanda. Kien wieħed mill-akbar suċċessi ta’ Hibernians FC, li anke l-eks president tagħna, il-mibki, iżda qatt minsi, is-Sur Tonny Bezzina dejjem kien isemmi bħala l-aktar rebħa prezzjuża tiegħu.
Iddeskrivi l-esperjenza passata tiegħek bħala kowċ ta’ Gzira United FC.
Gzira United, kien it-tieni klabb tiegħi, fejn ħdimt bħala kowċ tat-tim tal-kbar. Wasalt hemm fl-2016, wara tliet snin ta’ suċċess ma’ Hibernians FC, fejn irnexxielna nirbħu l-Kampjonat bl-ogħla numru ta’ punti u gowls skurjati. Żgur li kien wieħed mill-aqwa timijiet li qatt kellu Hibernians FC. Madankollu, il-bidla minn Hibernians għal Gżira, kienet differenza kbira, peressli Gzira kienu għadhom kemm ġew promossi għall-Malta Premier, u kien hemm ħafna bidliet fl-iskwadra xi jsiru. It-tmexxija tal-klabb, immexxi mill-president Sharlon Pace, u persuni ewlenin oħra (Deo Scerri, Dr Ian Micallef), kellhom ambizzjonijiet kbar u ħadmu bla heda biex jiffurmaw tim, b’saħħtu biżżejjed biex ikun membru regolari tal-ogħla kampjonat. Prova tax-xogħol tal-għaġeb tagħhom hija l-fatt li Gzira huwa klabb stabbilit fil-Malta Premier, xi drabi saħansitra qrib li jirbaħ il-Kampjonat u diversi drabi kiseb riżultati notevoli fil-kompetizzjonijiet tal-UEFA.
U l-esperjenza tiegħek bħala Assistent Kowċ tat-Tim Nazzjonali Malti fejn ħdimt spalla ma’ spalla mal-kowċ Ray ‘Żażu’ Farrugia?
Ħdimt mal-MFA f’żewġ okkażjonijiet. L-ewwel darba fl-2011-2013, fejn kont qed immexxi t-Tim Nazzjonali ta’ taħt id-19-il sena, u assistejt lil Pietro Ghedin fix-xogħol tiegħu mat-tim tal-kbar. Waħda mill-aktar rebħiet notevoli, kontra l-Armenja barra minn darna, żgur kienet l-aqwa ta’ dak il-perjodu.
Irritornajt mat-Tim Nazzjonali Malti f’Mejju tal-2018, fuq stedina mill-Kowċ Ray Zazu Farrugia, li kien unur kbir għalija. Ir-relazzjoni tiegħi mal-Kowċ Ray Zazu Farrugia tmur lura għal żmien il-logħob tiegħi f’Pieta’ fl-2004, meta mexxiena għall-5 post memorabbli fil-kampjonat. Kisba tal-għaġeb għal klabb żgħir li qatt ma reġgħet seħħet. Fl-2018, eżatt qabel l-inawgurazzjoni tal-ewwel kompetizzjoni tal-UEFA Nationa League, il-Kowċ Zazu ġabar grupp żgħir ta’ staff, iżda kowċis kompetenti u dedikati ħafna. Minbarra l-Kowċ Zazu, kien hemm Ronald Vella, Charlie Schiberas, Luca Pagani u jien stess. Il-kowċ stabbilixxa xi objettivi, fosthom l-aktar importanti kien l-introduzzjoni ta’ talenti żgħażagħ Maltin, u b’hekk ħafna plejers żgħażagħ iddebuttaw f’dik is-sena.
Il-kowċ Żażu ħoloq ukoll ambjent tax-xogħol produttiv ħafna fejn kull kowċ kellu l-opportunità li jipparteċipa b’mod attiv fit-tħejjija u t-tmexxija tas-sessjonijiet ta’ taħriġ. Ħassejna li lkoll konna qed “nikbru” permezz tal-għaqda u x-xogħol f’tim li ħoloq. Dak il-perjodu jimmarka wkoll ftit prestazzjonijiet indimentikabbli, bħal draw kontra l-Azerbaigan barra minn darna, rebħa erojka kontra l-Gżejjer Faroe bi plejer inqas, telfiet stretti kontra n-Norveġja bl-iskor ta’ 1-2 u kontra r-Rumanija bl-iskor ta’ 0-1 barra minn darna. Bla dubju l-akbar logħba kienet logħba f’darna kontra Spanja li ntlagħbet quddiem grawnd mimli. Il-plejers tagħna ħallew qalbhom fil-grawnd, u minkejja t-telfa ta’ 0-2, kien hemm doża ta’ sodisfazzjon li bqajna sodi kontra l-aqwa tim fid-dinja.
Iddeskrivi l-esperjenza preżenti tiegħek bħala kowċ ta’ Hibernians FC.
Din hija t-tieni darba tiegħi ma’ Hibernians FC bħala kowċ. U, irrid ngħid li s-sitwazzjoni fit-tim ma kinitx l-istess bħal għaxar snin ilu. Fl-2014 kien diġà hemm tim b’saħħtu stabbilit, bi plejers bħal Andrew Cohen u Clayton Failla, li rnexxielna nittrasformaw f’wieħed mill-aktar timijiet lokali b’saħħithom li qatt kien hemm, bl-iffirmar ta’ Henry Bonello, Andrei Agius u Jorginho Silva. Dik kienet magna ta’ gowls, b’97 gowl skurjat fi staġun wieħed, u 17-il punt vantaġġ mit-tim li kien fit-tieni post.
Madankollu, is-sitwazzjoni fl-2023, fit-tieni perjodu tiegħi, kienet differenti ħafna. Il-klabb baqa’ mingħajr diversi plejers Maltin (Andrei Agius, Dunstan Vella, Jake Grech), u kien fadal biss żewġ plejers barranin. Kien żmien ta’ tranżizzjoni kbira. It-tim kellu jinbena madwar Bjorn Kristensen, Jurgen Degabriele u Kurt Shaw. Kulħadd fil-klabb kien jaf li mhux se tkun vjaġġ faċli, iżda kien hemm fiduċja kbira fina l-kowċis, li fl-aħħar irriżultat f’waħda mill-aktar rebħiet memorabbli tal-FA Trophy.
Sabiex nirbħu dan it-tieni l-aktar trofew prezzjuż fil-futbol Malti, kellna niffaċċjaw liċ-champions u l-viċi-champions renjanti. Il-plejers tagħna daħlu f’dawn il-logħbiet b’attitudni tajba u motivazzjoni kbira, biex juru lill-pubbliku sportiv il-valur veru tagħhom, u rnexxielhom jagħmlu dan bl-aħjar mod possibbli.
X’tista’ tgħid dwar l-istaġun li għadda ma’ Hibernians FC li ntemm b’mod mill-aktar pożittiv bir-rebħ tal-FA Trophy?
L-istaġun li għadda kien esperjenza ġdida għalina lkoll. Ikkompetejna taħt format ġdid, li deher mhux ċar kif se jiżviluppa. Minn din id-distanza, kienet kompetizzjoni intensa ħafna, li kienet qed timbotta lit-timijiet f’kull logħba biex jagħmlu kollox għall-punti, għalhekk ma kienx ta’ sorpriża li ħafna mill-hekk imsejħa timijiet “żgħar” irnexxielhom jegħlbu lit-timijiet favoriti. Kien staġun fejn forsi żewġ timijiet biss irnexxielhom jiksbu konsistenza matul l-istaġun, iżda ironikament, trofej ewlenin intrebħu minn żewġ timijiet oħra, li kisbu l-aqwa prestazzjonijiet fl-aktar mument importanti, Hamrun u Hibernians rispettivament. Nemmen li dan l-istaġun għallimna ħafna dwar il-format il-ġdid u aħna lkoll arrikkiti minn esperjenza li għandha tgħinna niffaċċjaw l-istaġun li jmiss b’mod aktar ippreparat.
X’taħseb li kien is-sigriet wara dan is-suċċess?
Wasalna fis-semi-finali bl-attitudni t-tajba, il-motivazzjoni t-tajba, forma fiżika tajba ħafna u organizzati tattikament. Inħoss li użajna l-ħin tagħna biex nippreparaw bl-aħjar mod possibbli. L-akbar mertu jmur għand il-plejers li rnexxielhom isibu motivazzjoni qawwija biex jaħdmu iebes u jagħmlu l-almu tagħhom, meta kien meħtieġ l-aħjar.
Aħna l-ġurnalisti konna qed naħsbu li dan kien se jkun l-aħħar staġun tiegħek fit-tmexxija tal-Pawlisti fejn kont wasalt fl-aħħar tal-kuntratt tiegħek, imma konna lkoll żbaljati għax estendejt il-kuntratt tiegħek b’sena oħra. X’wasslek biex tieħu din id-deċiżjoni?
Il-futbol huwa ambjent dinamiku ħafna, fejn l-affarijiet jinbidlu malajr. Kont konxju li l-kuntratt tiegħi kien se jiskadi imma dan qatt ma kien fil-fokus tiegħi. Sitwazzjoni simili kienet ma’ diversi plejers tagħna, imma xorta waħda, ilkoll iffokajna fuq l-aktar ħaġa rilevanti, li kienet it-tħejjija għall-partiti, u kull ħaġa oħra kienet irrilevanti sakemm il-kompetizzjoni tal-FA Trophy tagħna tkun spiċċat. Dan l-approċċ ħadem tajjeb ħafna għalina u ġabilna sodisfazzjon kbir. Wara r-rebħ tal-FA Trophy, ilkoll ħassejna sodisfazzjon kbir, u lkoll ħassejna li kapaċi niksbu saħansitra aktar. U issa hawn aħna, nippruvaw nirfinaw l-iskwadra tagħna, nippreparaw għall-isfida Ewropea u għal staġun ieħor eċċitanti. Ilkoll inħossuna motivati mill-ġdid, u kulħadd inkluż jien, jinsab lest li niksbu xi ħaġa aktar.
X’tista’ tgħid dwar il-president ta’ Hibernians FC, Ranier Bezzina, u t-Team Manager, Jesmond Abela?
L-ewwelnett, dawn huma nies li ilhom is-snin jimmilitaw f’dan il-klabb. Ilni nafhom għal dawn l-aħħar 25 sena, li matulhom ħdimna flimkien għal tmien snin. Jiena grat ħafna għall-fiduċja li wrew u aktar minn kollox, għall-appoġġ sħiħ li wrew. Huma sportivi b’esperjenza kbira, li jagħmlu x-xogħol u s-sagrifiċċji kollha għall-imħabba tal-klabb, u huwa ambjent mill-aqwa biex jaħdem kowċ.
Kif tqis il-livell tal-futbol Malti fil-preżent, u kif rajtu jinbidel tul is-snin?
Meta nħarsu lura 25 sena, bla dubju li l-futbol f’dan il-pajjiż inbidel ħafna. U l-bidla hija fil-livelli kollha: faċilitajiet aħjar, organizzazzjoni interna aħjar, aktar plejers full-time, premjijiet finanzjarji akbar… allura kollox sejjer fid-direzzjoni ta’ aktar professjonaliżmu. Wasal iż-żmien li wieħed mill-klabbs tagħna għandu jidħol fl-istadji tal-gruppi tal-UEFA, li faċilment jista’ joħloq “Banister Effect” fuq it-timijiet l-oħra kollha. Qed isiru ħafna investimenti, u issa kollox jinsab f’livell ħafna ogħla.
Kif qed tħares lejn il-futur tiegħek fil-futbol?
Il-kowċing huwa xi ħaġa li tassew tispirani. Nara l-kowċing bħala xogħol artistiku, fejn tiġbor biċċiet, u mbagħad tipprova tqabbelhom bl-isbaħ mod u toħloq mużajk tal-għaġeb. Sakemm insib il-motivazzjoni, se nibqa’ nimbotta ‘l quddiem. Għad fadal ftit objettivi x’nilħaq. Li naħdem barra minn Malta huwa wieħed minnhom. Li ngħin ġenerazzjoni ġdida ta’ kowċis, l-eks plejers tiegħi huwa ieħor. U pjan antik ħafna, li xi darba se naħdem flimkien ma’ Gilbert Agius, ir-ruħ sieħba tiegħi fil-futbol, pjan li oriġina żmien twil ilu fl-2006, meta bdejna l-ewwel kors ta’ kowċing tagħna.
Għaddi messaġġ finali lil dawk iż-żgħażagħ li jixtiequ jibdew karriera ta’ suċċess fil-futbol.
Il-futbol bla dubju huwa l-aktar ħaġa sekondarja importanti fid-dinja tal-lum. Li tkun tista’ taħdem dak li tħobb u tgħix ħajja tajba fih, hija xi ħaġa importanti fil-ħajja ta’ kulħadd. Kull persuna tista’ tilħaq il-ħolm tagħha, iżda huwa importanti li nkunu nafu li rridu ninvestu lilna nfusna u ninvestu l-ħin tagħna. Jista’ jkun hemm ostakli fit-triq, iżda l-premjijiet possibbli huma aktar minn biżżejjed biex jikkumpensaw l-isforzi kollha. Min jissogra, jirnexxielu jasal!