Fl-ewwel parti ta’ dan l-artiklu se naraw analiżi dettaljata dwar it-traffiku f’Malta, b’fokus iżda lejn id-distinzzjoni bejn it-traffiku li jgħaddi mill-qalba tal-lokalitajiet u dak li jintuża fuq toroq arterjali u by-pass. L-artiklu jispjega wkoll il-vantaġġi ta’ politika li tnaqqas l-użu tal-qalba tal-lokalitajiet minn traffiku li d-destinazzjoni tiegħu mhix f’dawk iż-żoni.
Analiżi tat-traffiku fil-gżejjer Maltin
Malta hija nazzjon żgħir b’żona ġeografika limitata u densità għolja ta’ popolazzjoni, li twassal għal sfidi serji relatati mat-traffiku. It-toroq tagħna spiss ikunu mgħobbija, speċjalment fiż-żoni urbani u residenzjali. Minħabba l-iżvilupp urban intensiv, ħafna toroq residenzjali, li qabel kienu mfassla għal użu lokali, illum saru rotot prinċipali għall-vetturi li jużawhom bħala shortcuts biex jaħarbu mill-konġestjoni fit-toroq arterjali.
Distinzjoni bejn tipi ta’ traffiku
1. Traffiku li jgħaddi mill-qalba tal-lokalitajiet:
o Dan jinkludi karozzi privati, vetturi li jqassmu l-merkanzija, vetturi oħra kbar u żgħar li joffru servizz u xi drabi anke trasport pubbliku.
o Ħafna minn dan it-traffiku ma jkollux bżonn li jieqaf fil-lokalità iżda jużaha biss bħala triq qasira. Dan b’ mod speċjali vetturi private.
o Iżid l-istorbju, it-tniġġis, u r-riskju ta’ inċidenti, speċjalment fiż-żoni residenzjali fejn jgħixu familji u anzjani.
2. Traffiku li jintuża fuq by-passes u toroq arterjali:
o Dawn huma toroq iddisinjati biex ilaħħqu ma’ flussi għoljin ta’ traffiku.
o Normalment huma aktar siguri u għandhom inqas impatt dirett fuq ir-residenti.
o Jekk jintużaw b’mod effettiv, jistgħu jnaqqsu l-konġestjoni f’żoni residenzjali.
L-idea li nisforzaw lis-sewwieqa biex jevitaw il-qalba tal-lokalitajiet
Biex trażżan it-traffiku mhux meħtieġ minn ġol-lokalitajiet, jistgħu jittieħdu diversi miżuri, fosthom:
• Tibdil fid-disinn tat-toroq: It-twaqqif ta’ sistema ta’ “Slow Streets” jew “Low-Traffic Zones” biex il-karozzi li ma jappartjenux għall-lokalità jkunu inċentivati li jużaw toroq alternattivi.
• Miżuri ta’ deterrent: Limiti ta’ veloċità aktar baxxi, restrizzjonijiet fuq l-aċċess għal ċertu tipi ta’ vetturi (eż. trakkijiet), jew anke piżijiet fuq it-traffiku li jgħaddi minn dawn iż-żoni għal raġunijiet mhux meħtieġa.
• Inċentivi għal mezzi alternattivi: Investiment f’passaġġi għar-roti, iżjed spazju għall-mixi, u trasport pubbliku aktar effiċjenti biex in-nies ikollhom għażliet aħjar minflok il-karozza privata.
Dawn il-miżuri flimkien jispjegaw il-kunċett ta’ ‘SlowStreets’ li l-Assoċjazzjoni Kunsilli Lokali, flimkien mall-Kunsilli Lokali, nehdew lura fl-2020. Dan jispega ażjar kif il-kunċett ta’ ‘SlowStreets’ mhux li nagħlqu l-pjazzez ghla xi ħin iħda li kemm hu possibli noħolqu villaġġi sikuri biex irr-residenti jkunu mħajra ma jużawx il-vetturi għal distanzi qosra fl-istess lokalalita. Dan se jkun qed jiġi spjegat aħjar aktar ‘il quddiem.
Il-benefiċċji ta’ dan l-approċċ
1. Serenità u kwalità ta’ ħajja aħjar:
- Iżjed spazju sigur għar-residenti, speċjalment tfal u anzjaniu allura opportunità akbar biex ikun implimentat il-proħett ‘PlayStreets’
- Inqas storbju u tniġġis fl-arja, li jikkontribwixxi għal saħħa aħjar.
2. Sigurtà fit-toroq:
- Inqas traffiku jfisser inqas riskju ta’ inċidenti, speċjalment f’żoni fejn hemm ħafna nies jimxu.
- Il-ħolqien ta’ żoni pedonali jista’ jinkoraġġixxi aktar attivitajiet soċjali u kummerċjali fil-qalba tal-lokalitajiet u ‘SloStreets’ jagħmilha aktar faċli biex dan ikun jista’ jseħħ.
3. Aktar użu ta’ mezzi alternattivi
- Meta l-ambjent residenzjali jkun aktar sigur u attraenti, in-nies ikunu aktar lesti jużaw ir-roti, scooters, jew jimxu biex jaqdfu l-bżonnijiet tagħhom.
- Dan iwassal għal riduzzjoni ulterjuri fit-traffiku lokali u għall-iżvilupp ta’ komunitajiet aktar sostenibbli.
4. Iktar Inċentiv biex In-Nies Jgħixu u Jaħdmu Fil-Lokalità Tagħhom:
- Meta żona tkun aktar kwieta u attraenti, ir-residenti jkunu aktar inklinati jibqgħu jgħixu u jaħdmu fil-lokalità tagħhom, mingħajr il-ħtieġa li jivvjaġġaw bil-karozza.
- Dan jista’ jkollu wkoll impatt ekonomiku pożittiv, fejn aktar negozji lokali jibbenefikaw minn żieda fl-attività fil-qalba tal-lokalitajiet.
Il-benefiċċji li jgawdu minnhom ir-residenti
L-implimentazzjoni ta’ politika li tnaqqas il-volum ta’ traffiku li jgħaddi mill-qalba tal-lokalitajiet, speċjalment dak li m’għandux destinazzjoni finali fil-lokalità, twassal għal numru ta’ benefiċċji diretti għar-residenti:
1. Ambjent Aktar Seren u Inqas Storbju
• Bl-eliminazzjoni ta’ traffiku mhux meħtieġ, l-istorbju mit-traffiku jonqos drastikament, speċjalment f’żoni residenzjali.
• Dan ifisser kwalità ta’ ħajja aħjar, b’ambjent aktar kalm fejn in-nies jistgħu jistrieħu, jaħdmu, jew jirrilassaw mingħajr tfixkil kostanti.
2. Arja Aktar Nadifa u Kwalità ta’ Ħajja Aħjar
• Inqas karozzi jfissru inqas tniġġis fl-arja, u dan għandu effett pożittiv fuq is-saħħa tan-nies, speċjalment dawk vulnerabbli bħat-tfal, l-anzjani, u dawk b’problemi respiratorji.
• Żoni b’inqas tniġġis huma wkoll aktar attrattivi għal attivitajiet rikreattivi u kummerċjali.
3. Sigurtà Aħjar fit-Toroq
• Billi jitnaqqas it-traffiku li jgħaddi minnhom, it-toroq tal-lokalitajiet isiru aktar siguri kemm għal dawk li jużawhom bil-karozza kif ukoll għal dawk li jimxu jew jużaw mezzi alternattivi bħar-roti u scooters.
• Ir-riskju ta’ inċidenti jnaqqas b’mod sinifikanti, speċjalment fiż-żoni fejn hemm skejjel, ħwienet u ċentri komunitarji.
4. Aktar Spazji għal Attivitajiet Soċjali u Kummerċjali
• Żoni residenzjali b’inqas traffiku jistgħu jiġu riorganizzati biex joffru aktar spazji għall-mixi, parks żgħar, u infrastruttura għar-roti.
• Dan jista’ jagħmel il-lokalitajiet aktar attrattivi għal ħwienet, ristoranti u negozji żgħar li jibbenefikaw minn żieda fl-attività pedonali.
5. Aktar Inċentiv biex In-Nies Jgħixu u Jaħdmu fil-Lokalità Tagħhom
• Meta l-ambjent residenzjali jsir aktar komdu u sigur, in-nies ikunu inqas inklinati jmorru jgħixu f’postijiet oħra jew jużaw il-karozza għal distanzi qosra.
Dan jista’ jwassal għal tkabbir ekonomiku f’lokalitajiet fejn in-nies jagħmlu aktar użu mis-servizzi lokali.
Kif dan l-approċċ se jnaqqas it-traffiku b’mod Volontarju
Meta l-qalba tal-lokalitajiet issir inqas traffikuża u aktar sigura, jinħolqu kundizzjonijiet li jħajru n-nies jużaw mezzi alternattivi, u dan iwassal għal tnaqqis gradwali u naturali fit-traffiku, mingħajr il-bżonn ta’ restrizzjonijiet eċċessivi.
1. Jonqos l-istress tal-ivvjaġġar
• Jekk toroq residenzjali ma jibqgħux arterji traffikużi, il-karozzi jkunu inqas attirati jużawhom bħala shortcuts.
• Bħala riżultat, il-fluss tat-traffiku jkun aktar organizzat, u n-nies jagħżlu rotot iktar effiċjenti fuq toroq prinċipali, aktar milli jfittxu shortcuts minn ġol-irħula.
2. L-għażla ta’ mezzi alternattivi issir aktar naturali
• Ladarba r-residenti jindunaw li jistgħu jmorru minn post għall-ieħor b’mod sikur bil-mixi jew bir-rota, l-użu tal-karozza għal distanzi qosra jonqos b’mod naturali.
• B’aktar passaġġi pedonali u għal roti, ħafna nies jibdew isibu li jużaw dawn l-alternattivi mhux biss aktar prattiċi iżda wkoll aktar pjaċevoli.
3. Ir-riduzzjoni gradwali fit-traffiku minħabba tibdil fl-imġiba tan-nies
• Meta l-karozzi jibdew jevitaw il-qalba tal-lokalitajiet minħabba miżuri bħal “Slow Streets” jew toroq b’aċċess ristrett, in-nies isiru aktar konxji tal-benefiċċji ta’ din il-bidla.
• Dan jista’ jwassal biex il-komunità tibda timbotta għal iktar żoni ħielsa mit-traffiku u tisħaq fuq mezzi ta’ trasport sostenibbli.
Il-proġetti kapitali fil-periferija tal-lokalitajiet u l-limiti tagħhom
Fil-gżejjer Maltin, minħabba d-daqs limitat tal-pajjiż u d-densità għolja tal-popolazzjoni, il-problema tat-traffiku hija waħda serja u kompluta. Il-proġetti kapitali, bħal by-passes ġodda, toroq arterjali mtejba, u investiment f’junctions aktar effiċjenti, huma importanti biex tittejjeb il-fluss tat-traffiku. Madankollu, dawn il-proġetti waħedhom mhumiex biżżejjed biex isolvu l-problema tal-konġestjoni jekk ma jkunx hemm approċċ olistiku li jinkludi wkoll miżuri diretti fil-qalba tal-lokalitajiet.
X’Inhu l-kuntest tal-popolazzjoni u n-numru ta’ vetturi?
• Malta hija wieħed mill-aktar pajjiżi b’densità għolja ta’ popolazzjoni fl-Ewropa, b’madwar 1,600 persuna għal kull kilometru kwadru.
• In-numru ta’ vetturi reġistrati jkompli jiżdied b’ritmu mgħaġġel. F’Malta hawn madwar 425,000 vettura reġistrata – jiġifieri kważi vettura għal kull persuna.
• It-toroq tagħna ma jistgħux jibqgħu jespandu allura l-uniku mod biex tnaqqas il-konġestjoni hu billi tnaqqas id-dipendenza fuq il-karozza.
L-irwol tal-proġetti kapitali fil-periferija
Biex it-traffiku jċaqlaq b’mod aktar effiċjenti, ħafna investimenti saru u għadhom qed isiru fuq:
1. By-passes u toroq arterjali ġodda jew imtejba – dawn jgħinu biex il-karozzi jingħataw alternattivi aktar mgħaġġla milli jgħaddu minn ġol-irħula.
2. Junctions aktar effiċjenti – bħal roundabouts ġodda jew sistema ta’ traffic lights intelliġenti li jnaqqsu l-hinijiet ta’ stennija.
3. Tisħiħ tal-infrastruttura għat-trasport pubbliku – lanes dedikati għat-trasport pubbliku biex il-karozzi tal-linja jimxu b’aktar effiċjenza. Pero dawn iridu jsiru bi ħsieb u kontinwi.
Dawn huma kollha passi meħtieġa, iżda mingħajr il-miżuri li jnaqqsu l-użu tal-karozzi fil-qalba tal-lokalitajiet, dawn il-proġetti waħedhom ma jistgħux ikunu effettivi.
Għaliex il-proġetti kapitali waħedhom ma jistgħux inaqqsu t-traffiku?
1. It-“Traffic Induced Demand”
o Meta tinbena triq ġdida jew jitwessa’ by-pass, ħafna drabi tibda tintuża minn aktar vetturi milli kien mistenni. Dan huwa minħabba li n-nies isiru aktar inklinati jużaw il-karozza tagħhom jekk iħossu li l-infrastruttura tippermetti.
o Dan iwassal għal żieda fin-numru ta’ karozzi fit-toroq, u wara xi żmien, il-konġestjoni terġa’ tiżdied.
2. It-toroq kapitali ma jisservux biex jikkontrollaw traffiku lokali
o Anke jekk by-passes jagħmlu t-traffiku aktar effiċjenti, xorta waħda ħafna nies xorta jużaw triqat residenzjali biex jaqtgħu minn post għall-ieħor aktar malajr.
o Mingħajr miżuri ta’ deterrent, il-qalba tal-lokalitajiet tibqa’ traffikuża, u allura l-vantaġġi ta’ dawn il-proġetti kapitali jkunu limitati.
3. Il-problema tat-traffiku hi problema ta’ mġiba
o In-nies f’Malta huma mdorrijin jużaw il-karozza anke għal distanzi qosra, minħabba n-nuqqas ta’ ambjent sigur għal mezzi alternattivi.
o Mingħajr pjan biex l-ispazju pubbliku fil-lokalitajiet isir aktar sigur għall-mixi, għar-roti, u għal scooters, in-nies jibqgħu jagħżlu l-karozza, u allura l-by-passes u toroq arterjali ma jservux għal ħafna.
Ikompli…
