Alex Brincat huwa l-Kap Eżekuttiv ta’ Century 21, Malta, b’din id-ditta hija waħda mill-akbar netwerks ta’ aġenti tal-proprjetà fid-dinja, b’madwar 10,000 uffiċċju u 130,000 professjonist tal-bejgħ mifruxa ma’ 80 pajjiż differenti madwar id-dinja. F’Century 21, wieħed isib persuni dedikati biex jiksbu l-aħjar riżultati għall-klijenti tagħhom li jixtru u jbigħu proprjetà immobbli. L-esperjenza tagħhom u s-servizz orjentat lejn il-klijent kontinwament iġibu lin-nies lura għas-Century 21.
B’eluf ta’ uffiċċji madwar id-dinja, huma żviluppajw esperjenza bla paragun dwar kif in-nies iridu jixtru, ibigħu u jikru proprjetà. Huwa l-pjaċir tagħhom li jaqsmu dak li jafu u jagħtu l-aħjar pariri possibbli, filwaqt li jistinkaw biex jiżguraw li l-esperjenza ma tkun xejn ħlief eċċezzjonali.
F’din l-intervista, iddiskutejna ma’ Alex diversi materji interessanti dwar is-suq tar-retail f’pajjiżna, fejn bdejna biex saqsejnieh dwar kif inhu s-suq tar-retail bħalissa f’Malta.
Fi kliemu: “Jekk ikolli nħares lura lejn kif morna fl-2021 bħala industrija nista’ ngħid li minkejja l-isfidi kollha li ġabet magħha din il-pandemija, l-industrija baqgħet b’saħħitha fejn saħansitra qabżet il-valuri rekord tal-2019 f’termini ta’ valur tal-proprjetà mibjugħa.
Jekk inħarsu lejn x’ġara fl-2021, 14,349 kuntratti tal-bejgħ ġew reġistrati mal-Awtoritá tat-Taxxa. Dan ifisser żieda ta’ 29.8% mis-sena ta’ qabel fuq kuntratti depożitati. Bħala valur ta’ kuntratti tal-bejgħ li ġew depożitati rajna żieda ta’ 46.8% fuq is-sena ta’ qabel li jammonta għal €3,120.3 miljun.
L-akbar amount ta’ kuntratti tal-bejgħ li ġew reġistrati fl-2021 kienu fil-lokalitajiet ta’ Ħ’Attard, Ħal Balzan, l-Iklin u Ħal Lija segwit mil-lokalitajiet tal-Mellieħa u San Pawl il-Baħar. Però, rajna tnaqqis fil-lokalitajiet tal-Birgu, l-Isla, Bormla u l-Kalkara li tant huma għal qalb il-barranin. Filwaqt li f’Għawdex l-aktar lokalitajiet popolari baqgħu x-Xagħra, il-Qala, in-Nadur, Għajnsielem segwiti mill-Għarb, Għasri, Sannat, Xlendi u San Lawrenz. Hawnhekk nsibu li dejjem aktar u aktar Maltin qed jagħżlu li jixtru proprjetá ġewwa l-gżira Għawdxija.
U fil-prezent, huwa iktar worth it li tixri jew li tikri?
Biex wieħed ikun jista’ jwieġeb tajjeb din id-domanda wieħed ikun jrid jara naqra ċ-ċirkostanzi li jkun jinsab fihom il-klijent. Għalhekk jiddependi mill-persuna li jkollok quddiemek għax għal wieħed huwa worth it li jixtri filwaqt li għall-persuna l-oħra aħjar li jikri. Pereżempju, ikollna ħafna barranin li jiġu biex jaħdmu jew jistudjaw hawn Malta, f’dan il-każ għal dawn il-klijenti huwa worth it li jikru.
Fil-passat kien ikollna nies ta’ ċertu dħul baxx li kienet diffiċli għalihom li jsiru sidien ta’ djarhom minkejja li huma residenti Maltin. Minħabba kif kien jopera s-suq dak iż-żmien l-unika għażla li kellhom kienet proprju li jikru. Peró, l-Awtorità tad-Djar kienet strumentali biex żdied l-aċċess għas-suq tal-proprjetà fost kategoriji ta’ dħul baxx u medju. Taħt l-iskema Equity Sharing miftuħa għall-persuni li għandhom minn 30 sena ’l fuq, fejn il-Gvern jidħol għal massimu ta’ 50% tal-propjetà flimkien max-xerrej aktar u aktar persuni qed jsiru sidien ta’ djarhom. Dan filwaqt li skemi oħra li qed jgħinu liż-żgħażagħ isiru sidien ta’ djarhom, bħall-iskema tal-ħlas tal-10% depożitu li jsir fil-konvenju u l-iskema tal-Home Assist biex persuni u koppji bi dħul baxx jirnexxielhom jieħdu self mill-bank.
U kemm jaffettwa l-fatt ta’ kemm tkun b’saħħitha l-ekonomija fil-pajjiż għas-suq tar-retail?
Fis-settur tar-Real Estate bħal kwalunkwe industrija oħra, il-fatt li jkollok ekonomija fil-pajjiż li tkun stabbli u b’saħħitha huwa kruċjali biex wieħed jkompli jinvesti u jkattar l-ekonomija tal-pajjiż kif ukoll jiġġenera aktar impjiegi. Il-fatt li jkollok ekonomija b’saħħitha jgħin biex il-pajjiż ikun f’pożizzjoni li jintroduċi aktar skemi biex iħares l-interessi taċ-ċittadini għax li jkollok id-dar tiegħek huwa dritt ta’ kull ċittadin u l-qafas ta’ ekonomija b’saħħitha.
Tajjeb li nsemmu li kemm l-industrija tal-kostruzzjoni flimkien ma’ dik tar-Real Estate taw kontribut biex l-ekonomija tal-pajjiz kompli tikber. Tradizzjonalment dawn is-setturi kienu dejjem popolari mal-Maltin u l-Għawdxin għax dejjem kienu kkunsidrati bħala safe haven biex wieħed jinvesti flusu, fejn ir-Return on Investment huwa wieħed ogħla mill-medja.
Biex dan is-settur ikompli jiġġedded huwa importanti li l-Gvern flimkien mal-istakeholders ikompli jkun sensittiv għal dan is-settur billi jġedded jew jintroduċi skemi li jkomplu jgħinu u jindirizzaw l-isfidi li ċ-ċittadini jistgħu jiltaqgħu magħhom biex jixtru proprjetá. Ikompli jsaħħaħ il-proċessi biex b’hekk l-industrija tkompli tikber u nkomplu nipproduċu xogħol ta’ kwalitá li tant huwa importanti biex ikompli jiġġenera valur fl-ekonomija tagħna. Jinħass il-bżonn li l-industrija tkun issapportjata billi l-pajjiż jipproduċi ħaddiema professjonali u mħarrġa f’dan is-settur.
Il-pandemija tal-Covid-19 kemm affettwat lis-suq tar-retail?
Żgur li l-pandemija tal-Covid-19 ġabet sfidi importanti madwar id-dinja fosthom Malta. Biss biss nistgħu naraw b’għajnejna kif din laqtet ħażin is-setturi tal-avjazzjoni, ospitalitá u catering fost l-oħrajn. Pero, bl-Ingliż ngħidu li, “The proof of the pudding is in the eating”, minkejja li l-pandemija kienet test importanti għas-settur tar-Real Estate, illum nistgħu ngħidu li bqajna noperaw b’mod kostanti u fl-2021 qbiżna l-livelli tal-2019 bi 15.3% f’termini ta’ valur.
Waqt il-pandemija, is-settur tar-Real Estate baqa’ l-mutur tal-ekonomija Maltija fejn diversi investituri baqgħu juru fiduċja fl-ekonomija tagħna fejn il-maġġoranza tagħhom għażlu li jixtru proprjetá kummerċjali filwaqt li oħrajn għażlu li jikru. Jekk inħarsu lejn is-suq residenzjali, il-maġġoranza tagħhom huma first time buyers li qed jagħmlu użu tajjeb mid-diversi inċentivi li ħareġ il-Gvern. Il-kumplament tas-suq huwa magħmul minn klijenti li qed jixtru proprjetá biex jikru, oħra biex itejbu u jimmodernizzaw id-dar tagħhom, biex jixtru dar ta’ villeġġjatura jew biex iċekknu d-dar taghhom.
Il-pandemija nistgħu ngħidu li biddlet xi ftit it-talbiet tal-klijent fejn ħafna aktar qed ifittxu djar b’aktar spazjijiet bħal ngħidu aħna pixxina, ġnien, gallarija, kif ukoll spazju biex jagħmlu xi uffiċju biex jaħdmu mid-dar.
Qed naraw numri dejjem jikbru fejn diversi klijenti qed jagħżlu li jixtru ġewwa l-gżira Għawdxija fejn id-djar tradizzjonali bħall-Houses of Character huma aktar mfittxija minn qatt qabel. Filwaqt li l-maġġoranza tax-xerrejja huma minn Malta, xorta waħda l-aktar proprjetijiet popolari jibqgħu l-appartamenti u l-penthouses segwiti mill-maisonettes.
Minkejja l-pandemija nistgħu naraw li l-prezzijiet tal-proprjetá baqgħu stabbli u f’ċerti każijiet żdiedu. Għalhekk, mhux qed nistennew li l-prezzijiet jinżlu. Bħalma ngħidu dejjem: “L-aħjar żmien li tixtri proprjetá, huwa llum.”
Is-suq tal-kiri kien daqsxejn differenti hekk kif il-pandemija affettwat dan is-suq minħabba li kien hawn ħafna anqas turisti u ħafna anqas ħaddiema barranin. Peró, hekk kif dejjem ir-restrizzjonijiet tal-ivvjaġġar dejjem qed jonqsu, nemmnu li s-suq tal-kiri se jerġa’ jiġi għal dak li kien qabel.
Żgur li aħna bħala CENTURY 21 – waħda mill-iktar ditti ta’ real estate rinomati madwar id-dinja – konna minn ta’ quddiem biex inkomplu nkattru u nkabbru dan is-settur f’dan iż-żmien tant diffiċli. Grazzi għat-tmexxija l-ġdida, il-kumpanija ħadet l-opportunitá biex tkompli tinvesti u ttejjeb is-servizzi li toffri fejn komplejna ngħollu l-livell u ffukajna aktar fuq il-kwalitá tas-servizz.
Fl-aħħar iżda mhux l-inqas, Alex, x’futur jaħseb li għandu dan il-qasam f’pajjiżna?
Minn numri li dejjem qed nesperjenzaw qed naraw li l-futur f’dan il-qasam jidher li se jkun wieħed b’saħħtu għall-ekonomija ta’ Malta. Biss biss fl-2021, ġew reġistrati 15,655-il konvenju jiġifieri żieda ta’ 39% fuq l-2020 u żieda ta’ 34.8% fuq l-2019.
F’Diċembru tal-2021 rajna żieda sostanzjali ta’ konvenji u dan minħabba l-iskema fiskali li l-Gvern kien ħabbar fil-Budget tal-2021 u li rat it-terminu tagħha proprju f’dak ix-xahar. F’dawn il-miżuri li kienu daħlu biex inaqqsu mill-impatt tal-pandemija, fejn ir-rata tal-boll fuq xiri ta’ proprjetà naqset minn ħamsa fil-mija (5%) għal wieħed punt ħamsa fil-mija (1.5%) fuq l-ewwel erba’ mitt elf ewro (€400,000) tal-valur tal-proprjetà u t-tnaqqis tar-rata ta’ taxxa, minn tmienja fil-mija (8%) għal ħamsa fil-mija (5%) fuq dawk li qegħdin ibiegħu proprjetà. Dan jgħodd għal dawk il-konvenji rreġistrati sal-31 ta’ Dicembru 2021 u li mbagħad it-tali konvenju jissarraf f’kuntratt li jsir mhux aktar tard mit-30 ta’ Ġunju 2022.
Hawnhekk qed nosservaw xi tibdil fit-tendenza fejn l-aktar lokalitajiet li rreġistraw l-akbar numru ta’ konvenji huma l-Birgu, L-Isla, Bormla u l-Kalkara segwiti mil-lokalitajiet tal-Belt Valletta, Floriana, il-Marsa, il-Ħamrun, Tal-Pietá u Santa Venera, zieda ta’ 105.1% u 70.6% rispettivament fuq is-sena ta’ qabel.
Din it-tibdil fit-tendenza huwa attribut għall-miżuri li ħabbar il-Gvern fl-aħħar budget fosthom:
Ħelsien tat-taxxa fuq bejgħ u xiri ta’ proprjetà vakanti jew f’UCA jew bi stil tradizzjonali
Għall-proprjetajiet li ilhom mibnija għal aktar minn 20 sena u huma vakanti għal aktar minn seba’ snin, għal proprjetajiet li huma f’UCA u għal dawk il-proprjetajiet ġodda li jinbnew bi stil u arkitettura tipika u tradizzjonali Maltija, ser inkunu qed inneħħu t-taxxa tal-Capital Gains u t-taxxa tal-boll b’mod komplut fuq l-ewwel €750,000 tal-prezz tal-proprjetà. Barra minn hekk, first time-buyers ta’ dawn il-proprjetajiet li għadni kif semmejt f’Malta ser jirċievu grant ta’ €15,000. First-time buyers Għawdxin li jixtru dawn it-tip ta’ proprjetajiet ġewwa Għawdex ser jirċievu grant bil-valur doppju jiġifieri ta’ €30,000.
Għotja fuq il-valur tal-VAT imħallas
Mit-12 ta’ Ottubru 2021, għal dawk li ser jixtru jew li diġà għandhom dawn it-tip ta’ proprjetajiet ser tingħata ukoll għotja fuq il-valur tal-VAT imħallas sa massimu ta’ €54,000 għal fuq l-ewwel €300,000 fi spejjeż ta’ restawr u irfinar.
X’inhu l-pass li jmiss?
Hekk kif dan is-settur qiegħed dejjem jikber, aħna ta’ CENTURY 21, il-ħidma tagħna ma tieqaf qatt u dejjem inkunu qed nistiednu aktar u aktar aġenti kemm ta’ esperjenza kif ukoll dawk kollha li jixtiequ jidħlu f’din l-industrija għall-ewwel darba biex jingħaqdu mal-familja ta’ CENTURY 21. U jekk m’għandekx esperjenza imma dejjem xtaqt tibda din il-karriera tinkwieta xejn għax aħna noffru diversi korsijiet taħt it-tutela ta’ CENTURY 21 University li jgħallmuk dak kollu li jkollok bżonn biex tibni karriera.
Kif ukoll dawk Seasoned Property Consultants li dejjem xtaqu li jkollom il-branch tagħhom nistidnuhom biex ikellmuna biex isiru jafu dwar l-iskemi li għandna biex aħna ngħinuhom jagħmlu dan il-pass u l-ħolma tagħhom issir realtà.
Jekk trid tkun taf aktar, jew qed tfittex biex tixtri jew tbiegħ id-dar tiegħek, jew trid tissieħeb magħna, agħmel kuntatt miegħi fuq: Mobile: 00356 7923 3996 – Call or WhatsApp; Uffiċċju: 00356 2339 2121; Email: [email protected].