Meta l-pumpiera Maltin telqu minn Malta lejn il-Portugall, kienu jafu li kienu sejrin għal esperjenza mhux tas-soltu. L-Ewropa kienet qed taffaċċja waħda mill-agħar snin ta’ nirien, ikkawżati minn mewġ ta’ sħana u nixfa persistenti. Il-mekkaniżmu ta’ solidarjetà Ewropea għaqqad pajjiżi differenti sabiex jgħinu lil xulxin f’ħin ta’ bżonn, u Malta kienet fost dawk li bagħtu l-għajnuna.
Għal ġimagħtejn sħaħ, grupp ta’ 40 pumpier Malti ngħaqad mal-kollegi Portugiżi f’operazzjoni diffiċli ħafna, fejn il-ġlied kontra nar mifrux ħa l-forom ta’ sfida kontinwa. Dawn il-pumpiera Maltin kienu parti minn unitajiet li ħadmu biex jipproteġu rħula, jgħinu fl-evakwazzjoni ta’ persuni u jippruvaw iwaqqfu n-nirien milli jeqirdu aktar art u foresta.
Heinrich Camilleri, wieħed mill-pumpiera li kien preżenti f’dawn l-operazzjonijiet, jirrakkonta li l-esperjenza kienet waħda mill-aktar intensi li qatt għadda minnha. Dan il-ġurnal ħa l-kummenti tiegħu ftit jiem biss wara li wasal Malta qawwi u sħiħ. Kienet it-tieni darba tiegħu fi tliet snin li mar barra minn Malta bħala parti minn dawn il-missjonijiet. Qabel kien stazzjonat fil-Greċja, iżda qal li l-Portugall kien ferm aktar diffiċli.
“Il-post fejn konna kien remot ħafna. Fil-Greċja konna qrib bliet u żoni abitati, filwaqt li fil-Portugall konna f’nofs żoni industrijali. Kull ħaġa kienet sfida, mill-aċċess sat-trasport tal-ilma. It-territorju kbir u n-nirien qawwija kienu xi ħaġa li qatt ma rajt bħalhom qabel f’ħajti kollha. F’sitwazzjoni minnhom kienet l-akbar nar li qatt rajna,” jgħid Heinrich Camilleri.
Il-kundizzjonijiet kienu estremi. Anke billejl, meta wieħed jistenna serħan, l-arja ma tantx kienet tgħin. F’ħafna każijiet, ix-xogħol kellu jsir manwalment, b’ħafna għodda u tekniċi tradizzjonali biex jinżammu lin-nirien milli jkomplu jinfirxu.
It-tim Malti, magħmul minn 20 membru f’kull unità, kien jinqasam f’żewġ gruppi ta’ għaxra u jingħaqad ma’ timijiet Portugiżi. Din l-istruttura ppermettiet aktar flessibbiltà u koordinazzjoni effettiva.
Għalkemm il-barriera tal-lingwa kienet preżenti, il-komunikazzjoni ma kinitx problema kbira. “Il-lingwa tal-pumpiera hi waħda internazzjonali,” jgħid Camilleri. “Kien hemm ħafna ġesti, sinjali u fuq kollox, ftehim komuni dwar x’hemm bżonn isir. Għalhekk, minkejja li ma stajniex dejjem nitkellmu bl-istess lingwa, qatt ma ħassejna li ma fhimniex dak li kellna nagħmlu. Fil-fatt għamilna kollox bl-ikbar reqqa possibbli.”
Ix-xogħol f’dawn il-kundizzjonijiet wera li l-koperazzjoni internazzjonali tista’ taħdem b’mod armonjuż. Il-Maltin kienu assenjati biex jgħinu f’ħidmiet ta’ kontroll tal-fjammi, li f’xi każijiet kienu qrib ħafna tal-irħula.
Wieħed mill-aspett li l-Maltin osservaw mill-qrib kien l-użu ta’ teknoloġija avvanzata mill-Portugiżi. Dawn għandhom sistemi li bl-Ingliż tissejjaħ state-of-the-art, kemm f’dak li għandu x’jaqsam mal-cameras tal-control room kif ukoll mal-appoġġ mill-ajru. Ħelikopters u ajruplani kienu parti kruċjali fil-ġlieda kontra n-nar, u l-koordinazzjoni bejn l-ekwipaġġi fl-ajru u fuq l-art kienet impressjonanti.
Din l-esperjenza offriet opportunità unika ta’ tagħlim. Kif qal Camilleri stess, il-Maltin kellhom jifhmu kif jintegraw metodi li jintużaw għall-ground forest fire fil-ħidma tagħhom, u dan jista’ jkun ta’ benefiċċju kbir meta jaffaċċjaw emerġenzi simili f’Malta.
Kif għedtlek, din is-sena kienet deskritta bħala l-agħar sena fl-Ewropa għall-qerda ta’ siġar minħabba n-nirien. Il-ħidma kienet tinkludi mhux biss protezzjoni ta’ ħajjiet u djar, imma wkoll tentattivi biex jinżammu ħajjin kemm jista’ jkun ta’ siġar u riżorsi naturali.”
Camilleri jsemmi kif kull darba li kienu jmorru fuq il-post kienu jafu li mhux biss qed jaħdmu għal dawk il-ftit minuti jew sigħat, imma għall-futur sħiħ ta’ żoni naturali. Is-sagrifiċċju kien ċar: ħinijiet twal ta’ xogħol, kultant għal tlett ijiem sħaħ b’xi pawsa qasira biss ta’ ftit minuti fil-ġurnata, u kundizzjonijiet estremament perikolużi.
Meta ż-żewg gruppi ta’ pumpiera rritornaw Malta, il-familji tagħhom kienu hemm jistennewhom fl-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta. Kien mument ta’ ferħ u serħan. Kif spjega Camilleri, “Wara tliet ġimgħat ta’ sfida u tensjoni, l-ewwel ħaġa li tħoss meta tara lill-familja tiegħek hi li rritornajt b’saħħtek. Imma parti mill-memorja tiegħi tibqa’ hemm fil-foresti tal-Portugall, ma’ dawk il-memorji u mal-kollegi l-ġodda li għamilna.”
Il-Protezzjoni Ċivili Maltija kienet preżenti wkoll biex tilqa’ lill-uffiċjali lura. Id-Direttur Ġenerali Peter Paul Coleiro qal li Malta llum għandha kapaċità biżżejjed mhux biss biex tħares il-pajjiż iżda wkoll biex tgħin lil pajjiżi ġirien meta jkun hemm bżonn. Dan hu pass kbir għad-Dipartiment, li llum qed jitqies bħala sieħeb attiv fil-mekkaniżmu ta’ solidarjetà Ewropea.
Camilleri ried ukoll jagħti messaġġ lil dawk iż-żgħażagħ li qed jaħsbu biex jingħaqdu mal-Protezzjoni Ċivili. “Ix-xogħol tagħna joffri ħafna opportunitajiet. Min irid jikber jista’ jikber professjonalment, mhux biss f’Malta iżda wkoll barra minn pajjiżna. Illum aħna parti minn komunità akbar, fejn pajjiżi jitolbuna l-għajnuna u aħna qatt ma niddejqu biex inwieġbu. Min għandu passjoni vera, għandu fejn juriha.”
L-esperjenza tal-pumpiera Maltin fil-Portugall turi l-qawwa tas-solidarjetà u l-valur tal-kooperazzjoni Ewropea. F’kundizzjonijiet diffiċli, dawn il-pumpiera urew kuraġġ, dedikazzjoni u sagrifiċċju. Il-lezzjonijiet li tgħallmu ser ikunu ta’ valur kbir għall-futur tal-Protezzjoni Ċivili f’Malta, filwaqt li l-esperjenza personali tagħhom tibqa’ bħala tifkira ta’ kif il-ħidma tagħhom ma tistax tiġi limitata biss għal pajjiżhom, iżda testendi lil hinn, fejn hemm bżonn ta’ għajnuna u solidarjetà.
Din l-esperjenza tfakkarna wkoll li l-pumpiera Maltin huma mhux biss difensuri ta’ pajjiżhom, iżda wkoll rappreżentanti ta’ valuri universali ta’ solidarjetà, kuraġġ u servizz.
Kull intervent barra minn xtutna jsaħħaħ il-ħiliet tagħna u jagħtina ċ-ċertezza li anke minn pajjiż żgħir jistgħu joħorġu kontribuzzjonijiet kbar. Fuq kollox, il-missjoni tal-Protezzjoni Ċivili tibqa’ waħda: li nsalvaw u nipproteġu u nżommu ħaj l-ispirtu ta’ għaqda bejn il-popli, anke f’nofs l-aktar infern diffiċli.