Ta’ tifla ċkejkna li kont niftakarni nara films klassiċi mal-għażiż missieri u fost il-ħafna li konna naraw, niftakru jgħidli ‘ara, dak Malti’. Ta’ żgħira li kont ma fhimtx kemm kienet xi ħaġa kbira li fuq l-iscreen tat-televiżjoni kien hemm raġel Malti iżda f’leħen missieri kont ħassejt ton kburi u f’għajnejh niftakarni nara ammirazzjoni kbira.
Kellhom jgħaddu aktar minn 40 sena biex nifhem u biex niftakar min kien dak l-attur Malti li missieri dejjem kien jitkellem dwaru. Kelli mmur f’esebizzjoni li qiegħda ssir bħalissa minn “The Storm Petrel Foundation” f’79, Triq San Anton, Attard. Hawn quddiemi rajt wiċċ l-istess attur li missieri kien dejjem jipponta subgħajh lejh kull meta kien jinzertah f’xi film klassiku, b’mod partikolari “The Alamo” li, sinċerament, rajnih miljun darba!
L-attur Malti kien Joseph Calleia. Għaraftu minn wiċċu, l-aktar minn għajnejh li jkellmuk u mill-mustaċċi rqiq pulit li niftakru bih.
“Jien Malti minn Malta”
“Jien Malti minn Malta”. Dan huwa l-kliem li dejjem kien jisħaq l-attur li qiegħda nitkellem fuqu – Joseph Calleia. Attur li minkejja li twieled fil-gżira żgħira tagħna, irnexxielu b’perseveranza u talent kbir, jikseb suċċess f’Hollywood lura fis-snin tletin u lil hinn. Bi rwoli f’films magħrufa l-aktar fost il-ġenerazzjoni ta’ qabilna bħal dak li semmejt aktar ‘il fuq “The Alamo”, “Touch of Evil” u l-ewwel verżjoni tal-film “The Jungle Book”, Calleia b’repertorju ta’ aktar minn 60 film fil-karriera tiegħu, ta isem u unur kbir lil pajjiżna.
Insemmi wkoll eżempju ta’ rwol li kellu Calleia maż-żewġ atturi kbar u maħbuba anke lokalment – Jerry Lewis u Dean Martin, forsi nolqot lil xi wħud li raw dan il-film komiku. Fil-fatt, fil-film “The Caddy”, Calleia kien ħadem ir-rwol ta’ missier Dean Martin. Imma, kemm hawn li jafu b’dan u kemm hawn minna li jafu min kien Calleia?
Missieru ma riedux ikun attur
B’bidu umli fi Broadway fejn kien jagħmel kull tip ta’ xogħol basta jkun fuq il-palk, Calleia kien beda din il-karriera kontra l-volontà tal-missieru li riedu jilħaq inġinier. Minkejja l-isfidi quddiemu, huwa kien mar Hollywood biex jikseb il-ħolma Amerikana u rnexxielu.
Fatt interessanti huwa dak li fil-bidu tal-karriera ta’ attur Calleia kien juża kunjom ommu “Spurin” sakemm finalment kien ingħata l-approvazzjoni tal-għażla tal-karriera tiegħu minn missieru u qaleb għal Calleia.
Fl-okkażjoni tal-50 sena mill-mewt tiegħu Calleia qiegħed jiġi mfakkar f’esebizzjoni kulturali mill-isbaħ tal-wirt li ħallielna bħala poplu. Din l-esebizzjoni f’Attard, b’donazzjonijiet self ta’ oġġetti personali u oħrajn dwar Calleia, bdiet mill-ewwel ta’ dan ix-xahar u se tibqa’ miftuħa għall-pubbiku sal-15 ta’ Diċembru. Teħodna fi vjaġġ interessanti dwar il-ħajja u s-suċċessi ta’ dan l-atturi Malti. Fost l-oħrajn hemm esebiti ritratti ta’ tfulitu mal-familja, tad-djar li kien jgħix fihom, oħrajn ta’ meta beda fi Broadway, ritratti ffirmati taż-żmien li kien f’Hollywood, il-bagalja tal-ġilda enormi li kien jivvjaġġa biha, in-nuċċali li kien juża, kostumi u posters ta’ films li ħadem, ittri, kartolini u ħafna affarijiet oħra. Kif tidħol, hemm ukoll dokumentarju qasir dwaru. Wirja tassew ta’ min imur jaraha.
Barra minnhekk, ta’ kull ġimgħa qiegħed jintwera wieħed mill-films tiegħu, attività li kulħadd huwa mistieden għaliha basta wieħed jirriserva post.
Għarfien, apprezzament u rikonoxximent
L-għan ta’ dan kollu huwa għarfien dwar il-wirt kulturali li ħallielna dan l-attur ċelebri Rabti li ta isem lil pajjiżna fl-aqwa snin ta’ Hollywood, il-“Golden Ages”. Calleia ħaqqu jkun imfakkar u aktar minnhekk magħruf minna lkoll għax sfortunatament, s’issa, mhuwiex personaġġ li ħafna jafu dwaru u b’hekk ma jistgħux japprezzawh.
Bil-għan li ismu jsir sinonimu mal-kultura Maltija, idealment jidħol anke fil-kurrikulu tal-iskejjel, fil-mużewijiet u fil-memorja kollettiva tagħna bħala ġens. Hemm bżonn li bħala Maltin, inkluż it-tfal u ż-żgħażagħ tagħna, insiru nafuh, naraw il-films tiegħu u nkunu kburin b’dan il-Malti bħalma huwa dejjem kien kburi li huwa wieħed minna.
Il-legat li ħallielna Joseph Calleia huwa kbir u nemmnu li jixraqlu rikonoxximent. Għaldaqstant, ejja niskopru dan it-teżor “mitluf” u nerġgħu nagħtuh il-ħajja.
AKTAR DWAR JOSEPH CALLEIA FL-EDIZZJONIJIET TA’ IT-TORĊA LI JMISS
