X’reżiljenża! Minkejja li ħafna affarijiet kontriha, minkejja li m’għandhiex aqaf fuq rasha, la familjari u lanqas ħbieb, din il-mara li tbati bil-kundizzjoni hi disposta li tibqa’ tiġġieled biex tieħu d-dinjità tagħha. Fi kliemha stess ‘mhux faċli’.
Imma disposta li tibqa’ tiġġieled biex ma tibqax tgħix f’sala f’Monte Carmeli. Li ma tibqax tgħix fil-biża’ u l-inċertezza li qed tgħix illum. Li ma tibqax tgħix ħajjitha b’limitazzjonijiet kbar fuq affarijiet bażiċi. Ix-xewqa tagħha hi waħda: li ssib l-għajnuna biex tgħix ħajjitha.
Il-ħajja ta’ persuni bl-awtiżmu fl-Isptar Monte Carmeli
Meta tkellmet ma’ IT-TORĊA bil-kundizzjoni tal-anonimità qaltilna li “kull filgħodu inqum kmieni qabel l-oħrajn sabiex nasal fil-ħin għax-xogħol. Nitlaq mill-isptar għal ħabta tas-7 ta’ filgħodu u nispiċċa xoghol fil-5.30 ta’ filgħaxija. Wara x-xogħol nibqa’ sejra dirett fl-Isptar Monte Carmeli. Dan għax suppost sas-sitta nkun ġewwa. Jien iżda erġajt bdejt nattendi l-universita fuq bażi part tajm. Min jieħu ħsieb is-sala, u ta’ dan nirringrazzjaha minn qalbi, irranġatli biex nkun nista nidħol wara li nispiċċa mill-Universita jiġifieri xi 8:30 ta’ filgħaxija.
Jien naħdem mit-Tnejn sal-Ġimgħa u tmiem il-ġimgħa ngħaddieh f’Monte Carmeli jew jkolli xi appuntamenti. Ġeneralment nhar ta’ Sibt nmur naħsel il-ħwejjeg f’laundry l-Imsida. Jien insuq u għandi karozza imma ngħix ħajti b’mod limitat minn affarijiet bażiċi fl-Isptar Monte Carmeli. Fis-sala fejn noqgħod ma nistgħux nużaw mowbajl u lanqas kompjuter. Sabiex nużawhom irridu noħorġu mis-sala. Jien filgħaxija lanqas nista’ noqgħod fuq il-kompjuter. La nista’ nara film li jogħġobni, la niekol li jogħġobni. Tidħol it-toilet u issibu imblukkat. Nasal mix-xogħol u jkolli nistenna sa filgħaxija sabiex nieħu xower u nistrieh għax fid-disgħa jiftħulna d-dormitorji. Biex nieħu xower kelli nieħu kedda biex inġib il-permess li wara x-xogħol jiftħuli x-xowers.
Normalment ix-xowers jinfetħu fis-7:30 sa xi 8:15 ta filgħodu u xit-3 ta’ wara nofsinhar. Dak il hin jien nkun x-xogħol. Is-sala li qiegħda fiha huma irgiel u nisa mħalltin. Norqod ġo kamra ta’ sitta. Fir-realtà lanqas privatezza ma għandi għax faċilment jiġu pazjenti oħra jittawlu mit-tieqa filwaqt li l-pazjenti l-oħra tal-kamra dejjem jinbidlu. Issa ilni seba’ xhur hemm u qed nsibha ferm diffiċli li ngħix fil-komunità. Wara x-xogħol inkun irrid li nidħol hemm ġew.
Tkompli tgħid li “għandi l-affarijiet tiegħi msakkrin ġo post li ma jintużax f’Monte Carmeli. Il-fatt li jien nkun xogħol u m hemm xejn li jissakar, inħossni mbeżża għax faċilment jidħlu fil-kamra u jeħduli l-affarijiet.
Tgħidilna li “inbati bil-kundizjoni tal-awtiżmu li taffettwani ħafna fil-ħajja ta’ kuljum imma b’xi mod niffunzjona. L-istat tal-akkomodazzjoni hu iebes ħafna. Jien għalkemm naħdem ma nistax nixtri d-dar tiegħi bħal nies oħra. Dan għax tal-assigurazzjoni ma jinxurjawnix peress li kont kemm il darba fl-Isptar Monte Carmeli. Minħabba l-kundizzjoni tiegħi il-bank lili ma jsellifnix għax jibża’ li ma nkunx kapaċi nħallsu. Ippruvajt għandi nieħu akkomodazzjoni soċjali tal-Istat imma dawk ma japplikawx għalija għax jien naħdem u naqla aktar minn €10,000 fis-sena. X’nagħmel nieqaf naħdem biex inkun eleġibbli għal akkomodazzjoni soċjali tal-gvern?
Inħoss li għandi nagħmel l-almu tiegħi biex naqdi dmiri u nħallas it taxxa iżda nħossni dispjaċuta li waqt li qed nagħmel dan jien imċaħħda mid-dritt ghal post. Hemm min jgħidlek hemm il-postijiet tal-kera. Ir-realtà hawn hi li l-prezzijiet ta’ appartamenti bil-kera huma ferm għoljin. Il-paga li għandi hi ta’ €900.
Fittixt iżda l-aktar li sibt adattati għal kemm nista’ nħallas kienu kmamar jew sodod biex tikri u mhux appartament sħiħ. Bħala persuna, bil-kundizjoni tiegħi n-nies ta’ madwari jarawni diffiċli u għalhekk hu diffiċli ħafna li naqsam dar jew kamra ma xi ħadd. Persuna bl-awtiżmu mhux faċli tgħix ma’ persuni oħra. Hemm il-punt ukoll li mhux kulħadd ikun iridi jikrili peress li jarawni b’ diżabilità.”
Tenfasizza li “qabel dħalt ngħix fl-isptar mentali kont ngħix ġo ‘home.’ Ilni nibdel ‘homes’ ħafna u l-aħħar li kont ngħix kien ma’ aġenzija parastatali. Jien ma għandix familja u lanqas ħbieb. Għandi ħafna diffikultajiet u għandi bżonn l-għajnuna biex inkun nista’ ngħix ħajja dinjituża. Inħoss li servizzi addatati għalija ma jeżistux. Nirriklamaw ħafna l-inkluzjoni iżda ninsabu ferm ‘l bogħod minnha. Miegħi f’Monte Carmeli hemm nies oħra li bħali għandhom l-awtiżmu jew ‘learning disability’ u ma hemmx post jew servizz għalihom. Jiddispjaċini ngħid li l-Monte Carmeli mhux adattat għan-nies bl-awtiżmu. Is-sala li ngħix fiha hi imħallta b’nies b’kundizzjonijiet diversi, bi gravità diversi u bi stejjer differenti.
Hemm minnhom ukoll li kienu l-ħabs jew qed jistennew sentenza. Ħafna minnhom jidħlu bl-effett tad-droga fuqhom u aħna qegħin mħalltin magħhom fejn is-sensittività ta’ l-istorbju mhix meqjusa filwaqt li ngħid għalija tgħallimt diversi mġieba ħażina li qatt ma kont nagħmel qabel. Iżda wara ħafna tispiċċa tidra is-sitwazzjoni. Issir parti minnha u minnek. Tibda tirreaġixxi bħalhom. Nammetti l-imġieba tiegħi marret lura u nirrikonoxxi li rrid naħdem fuqha iżda mhux minn dak l-ambjent. Fejn kont noqgħod kienu dejjem jipprovokawni u jużaw il-poter sabiex flok jgħinuni ngħix fis-soċjetà jkomplu jkissruni. Għajjejt dejjem nispiċċa mormija f’Monte Carmeli. Jien bniedma u nixtieq li ngħix b’mod sigur fejn ma nkunx imbeżża li se nispiċċa bla dar u post fejn nħossni sigura.”
