Matul dawn l-aħħar ġimgħat, Malta kellha l-unur tilqa’ fostha delegazzjoni ta’ rappreżentanti Ukreni, viċi sindki, youth workers u project managers li jaħdmu fil-qasam tal-gvern lokali. Din iż-żjara saret bħala parti minn programm estensiv imfassal fil-qafas tal-proġett TIPS4EU, u damet madwar 15-il ġurnata, b’laqgħat ta’ netwerking u żjarat f’entitajiet differenti tal-pajjiż.
Il-valur ta’ din l-inizjattiva jinsab mhux biss fil-kontenut professjonali tal-laqgħat iżda wkoll fil-messaġġ ta’ solidarjetà u appoġġ li l-poplu Malti, permezz tal-Assoċjazzjoni tal-Kunsilli Lokali (LCA), xtaq jibgħat lill-poplu Ukren f’mument diffiċli, delikat u ta’ sfida.
Programm Intensiv u Diversifikat
Il-programm kien mfassal b’attenzjoni kbira sabiex id-delegazzjoni Ukrena tkun tista’ tiltaqa’ ma’ firxa wiesgħa ta’ istituzzjonijiet u organizzazzjonijiet li jaħdmu qrib il-kunsilli lokali u l-komunitajiet ġewwa Pajjiżna.
Il-laqgħat bdew f’Għawdex, fejn ġew milqugħa mill-Kunsill Reġjonali ta’ Għawdex u l-Gozo Regional Development Authority (GRDA). Iltaqgħu ukoll mall-President Emeritus Marie Louise Coleiro Preca, fejn f’ nofs ta nhar ta’ tahdidiet, ġie spjegat lilhom il-kunċett tal-Fundazzjoni għall-Benessere tas-Soċjeta, kif ukoll id-diversi proġetti li qed taħdem fuqhom. Tkellimna wkoll dwar il-Kunsilli Loakli tat-tfal u s-saħħa li dawn jista’ jkollhom fil-valur tas-siċjeta parteċipattiva. Kien hemm ukoll żjara edukattiva fis-sistema tar-reverse osmosis f’Qala, li tat lill-mistednin stampa ċara dwar kif Malta timmaniġġja r-riżorsi limitati tal-ilma tagħha, suġġett ta’ importanza vitali anki għall-futur tal-ibliet Ukreni meta jerġgħu jibdew jissewwew wara l-gwerra.
Il-programm kompla b’laqgħat fil-MCC, il-Mediterranean Conference Centre, fejn id-delegazzjoni kellha l-opportunità tattendi wkoll sessjonijiet tal-All Digital Summit li kien qed issir fl-istess jiem, u li laqqgħet aktar minn 300 delegat barrani minn madwar l-Ewropa. Il-fatt li dawn iż-żewġ inizjattivi ħabtu flimkien, żied il-valur tal-esperjenza, peress li ppermetta lill-mistednin Ukreni jinteraġixxu ma’ parteċipanti oħra Ewropej.
Aktar tard, il-mistednin kellhom laqgħat f’numru ta’ ministeri u dipartimenti governattivi, fosthom il-Ministeru għall-Affarijiet Interni, il-Ministeru għall-Akkomodazzjoni Soċjali, il-Direttorat tad-Drittijiet tal-Bniedem, l-Uffiċċju Nazzjonali tal-Verifika, kif ukoll diversi aġenziji bħal Aġenzija Żgħażagħ, il-Malta Council for the Voluntary Sector, WasteServ, il-Richmond Foundation, Caritas u Cooperatives Malta. Dawn il-laqgħat ippermettew skambju ta’ esperjenzi diretti u taw stampa ċara ta’ kif Malta, permezz tal-gvern lokali u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, timxi fuq prattiċi sostenibbli u orjentati lejn ir-residenti.
Punti Ewlenin mill-Programm
1. Il-qawwa tas-sħubija bejn l-istituzzjonijiet
Wieħed mill-aktar tagħlimiet ċari li ħarġu mill-programm kien il-valur tal-koperazzjoni bejn l-istituzzjonijiet. F’Malta, il-kunsilli lokali jaħdmu id f’id ma’ ministeri, aġenziji, NGOs u wkoll mal-komunitajiet infushom. Din is-sħubija ma tħallix li kwistjonijiet jibqgħu sospiżi jew jitħallew f’idejn entità waħda biss, iżda toħloq katina ta’ responsabbiltà u appoġġ reċiproku. Għall-parteċipanti Ukreni, li ġejjin minn pajjiż fejn il-gwerra kissret ħafna mill-istrutturi amministrattivi, dan il-mudell hu ta’ ispirazzjoni. Dan jista’ jgħinhom jinbnew mill-ġdid fuq bażi soda, fejn il-poter ma jkunx ċentralizzat biss iżda mifrux b’mod kollaborattiv, biex jiżdiedu l-effiċjenza u l-kredibilità tal-istituzzjonijiet tagħhom.
2. L-importanza tal-parteċipazzjoni taż-żgħażagħ
Żjara partikolari li laqtet lid-delegazzjoni kienet dik ma’ Aġenzija Żgħażagħ u l-esperjenza diretta li raw f’proġetti ta’ volontarjat. Malta tħares lejn iż-żgħażagħ mhux bħala sempliċi riċevituri ta’ servizzi, iżda bħala atturi ċentrali fil-ħajja soċjali u komunitarja. Huwa permezz tal-involviment tagħhom li l-komunitajiet jistgħu jittrasformaw, u jinħolqu proġetti ta’ impatt li jmorru lil hinn minn politiki fuq il-karta. Għall-Ukreni, din il-perspettiva kienet essenzjali: il-ġenerazzjoni żagħżugħa se jkollha rwol kruċjali fil-bini mill-ġdid tal-ibliet u l-irħula tagħhom, kemm fil-livell infrastrutturali kif ukoll fil-ħolqien ta’ sens ta’ appartenenza u tama f’nofs il-kriżi.
3. Il-governanza trasparenti u l-kontabilità
Il-laqgħat mal-Uffiċċju Nazzjonali tal-Verifika u mal-Ombudsman kienu xhieda ta’ kif l-istituzzjonijiet Maltin jaħdmu fuq il-prinċipju ta’ trasparenza u kontabilità. Is-sistema Maltija turi li kull deċiżjoni għandha tkun spjegata u aċċessibbli għall-pubbliku, u li l-iżbalji jew nuqqasijiet għandhom jiġu kkontrollati minn istituzzjonijiet indipendenti. Għal pajjiż bħal l-Ukrajna, li wara l-gwerra ser ikollu jerġa’ jibni l-fiduċja bejn iċ-ċittadini u l-istat, dawn il-prinċipji huma fundamentali. Il-parteċipanti Ukreni raw fil-prattika kif l-istituzzjonijiet jistgħu jżommu bilanċ bejn l-awtorità u r-responsabbiltà, u kif dan iżid il-leġittimità tal-proċessi demokratiċi.
4. Is-sostenibbiltà ambjentali u r-riżorsi limitati
Aspett ieħor li ħalla impressjoni qawwija kien kif Malta, minkejja d-daqs żgħir u r-riżorsi naturali limitati tagħha, irnexxielha toħloq mudelli innovattivi ta’ ġestjoni ambjentali. Minn żjara fil-faċilitajiet ta’ WasteServ, għall-laqgħat mal-Awtorità tal-Ambjent u r-Riżorsi (ERA), id-delegazzjoni kellha ħarsa ċara ta’ kif politika ambjentali konsistenti tista’ twassal għal prattiki effiċjenti. Fil-kuntest Ukren, fejn il-gwerra ħalliet impatti ambjentali devastanti, il-ħtieġa ta’ soluzzjonijiet sostenibbli hija kbira. L-esperjenza Maltija turi li l-isfidi jistgħu jinbidlu f’opportunitajiet għall-innovazzjoni, u li l-kura għall-ambjent hi parti integrali mill-bini mill-ġdid ta’ pajjiż.
5. Il-valur tal-appoġġ soċjali u tas-saħħa mentali
Delegazzjoni li ġejja minn reġjun taħt pressjoni kbira militari u umanitarja setgħet tapprezza ħafna l-esperjenzi ma’ entitajiet bħal Richmond Foundation u Caritas Malta. Dawn l-organizzazzjonijiet joffru appoġġ mhux biss materjali iżda wkoll emozzjonali u psikoloġiku lill-persuni vulnerabbli u lill-familji fil-bżonn. L-Ukreni raw minn qrib kif f’Malta hemm approċċ integrat li jqiegħed il-bniedem fiċ-ċentru, mhux biss bħala numru fi statistika iżda bħala persuna b’dinjità. Għall-futur tal-Ukrajna, il-ħsieb fuq saħħa mentali u l-kura tas-soċjetà se jkun kruċjali sabiex jitnaqqsu l-effetti fit-tul tat-trawma u jitwaqqfu komunitajiet b’saħħithom u reżiljenti.
Il-Valur tal-Ospitalità Maltija u r-Rwol tal-LCA
L-Assoċjazzjoni tal-Kunsilli Lokali kellha rwol ċentrali f’din l-inizjattiva, mhux biss bħala koordinatur iżda wkoll bħala ospitant. L-esperjenza tal-LCA bħala xprun għall-gvern lokali Maltija u l-mod kif irnexxilha tistabilixxi ruha anki fuq xenarju Ewropew, tat eżempju ċar ta’ kif pajjiż żgħir bħal tagħna jista’ joffri valur kbir fuq livell Ewropew.
L-assoċjazzjoni rnexxielha turi kemm Malta għandha esperjenza vasta f’oqsma bħall-innovazzjoni teknoloġika, l-amministrazzjoni pubblika, u l-implimentazzjoni ta’ proġetti b’appoġġ mill-UE. Dan mhux biss poġġa lill-LCA fuq quddiem fuq livell Ewropew bħala “imsieħeb eċċellenti”, iżda wkoll fetaħ il-bieb għal aktar kollaborazzjonijiet fil-futur ma’ pajjiżi oħra li jinteressawhom proġetti simili.
Konverġenza ta’ Żewġ Avvenimenti Kbar
Interessanti wkoll kif iż-żjara tal-Ukreni ġiet organizzata fl-istess ġimgħa tal-All Digital Summit f’Malta, avveniment prestiġjuż li laqqa’ aktar minn 300 delegat minn madwar l-Ewropa. Dan l-avveniment u l-programm TIPS4EU, għalkemm differenti fl-iskop, għandhom ħaġa waħda komuni: it-tkattir tal-għarfien, il-kondiviżjoni ta’ esperjenzi u l-bini ta’ pontijiet ġodda ta’ koperazzjoni.
Id-delegazzjoni Ukrena setgħet tara b’għajnejha kemm Malta qed tiġi rikonoxxuta bħala pjattaforma ta’ skambju Ewropew – realtà li żgur ser tħalli impatt pożittiv fuq il-futur tal-koperazzjoni bejn Malta u l-Ukrajna.
Konklużjoni: Lezzjoni ta’ Solidarjetà u Tama
Fi tmiem dan il-programm intens u sinifikanti, il-parteċipanti Ukreni esprimew gratitudni kbira lejn Malta u l-poplu Malti, mhux biss għall-mod sħiħ u akkoljenti kif ġew milqugħa, iżda wkoll għall-valur kbir tal-esperjenzi u l-laqgħat li ngħataw. Għalihom, kull diskussjoni, kull żjara u kull laqgħa kienu mhux biss mument ta’ tagħlim, iżda wkoll xhieda ħajja ta’ kif pajjiż żgħir bħall-Malta rnexxielu jibni mudell ta’ governanza lokali effiċjenti, komunitajiet parteċipattivi u servizzi li jpoġġu r-resident fiċ-ċentru ta’ kull politika.
Il-parteċipanti rriflettew li, minkejja l-kriżi kbira li għaddejja minnha l-Ukrajna, Malta tatlhom messaġġ ċar u qawwi ta’ tama u solidarjetà. Dan il-programm ma kienx biss opportunità biex jitgħallmu kif jistgħu jsaħħu l-istituzzjonijiet tagħhom wara l-gwerra, iżda wkoll biex jifhmu li l-vjaġġ tar-rikostruzzjoni ma jsirx waħdu. Jeħtieġ appoġġ minn imsieħba, minn pajjiżi oħra li lesti joffru l-għarfien tagħhom u li jaraw fil-bini mill-ġdid tal-Ukrajna mhux biss obbligu politiku, iżda wkoll responsabbiltà umana u morali.
Il-lezzjoni ewlenija li ħarġet minn dan kollu hija waħda universali: anke f’nofs kriżi internazzjonali, il-bini mill-ġdid jibda billi nikkondividu l-aħjar prattiki, noħolqu pontijiet ta’ ftehim u nħarsu lejn xulxin bħala sieħba u mhux bħala kompetituri. Malta, permezz tal-viżjoni tal-Assoċjazzjoni u bil-filosofija tagħha ta’ “Residents First – Better Quality of Life,” wriet kif anke esperjenzi lokali jistgħu jiġu adattati għal kuntesti ferm ikbar, bħal dak ta’ pajjiż fil-fażi ta’ wara gwerra.
Il-proġett TIPS4EU isarraf bħala pjattaforma konkreta li fiha l-Assoċjazzjoni tal-Kunsilli Lokali f’ Pajjiżna kellha rwol ewlieni ta’ koordinazzjoni u ospitalità. Permezz tiegħu, l-Ukreni mhux biss raw mill-qrib l-operat tal-kunsilli u l-aġenziji Maltin, iżda wkoll bnew relazzjonijiet diretti ma’ persuni u istituzzjonijiet li fil-futur jistgħu jsiru sieħba attivi fil-proċess ta’ rikostruzzjoni. Din il-ħidma, flimkien mal-fatt li l-viżjoni Maltija qed issir dejjem aktar rikonoxxuta fuq livell Ewropew, turi l-maturità u l-kredibilità li l-gvern lokali Malti kiseb matul is-snin.
Aktar minn hekk, il-fatt li l-programm ġie mtella’ fi żmien li fih Malta kienet qed tospita wkoll il-All Digital Summit, b’aktar minn 300 delegat barrani, kompla jsaħħaħ l-idea li Malta tista’ tkun ċentru ta’ skambju u ta’ innovazzjoni fuq livell Ewropew. Dan jgħolli l-valur mhux biss tal-proġetti bħal TIPS4EU, iżda wkoll tal-kontribut Malti għall-isforzi Ewropej biex jinbnew soċjetajiet aktar ġusti, sostenibbli u inklużivi.
Fl-aħħar mill-aħħar, il-messaġġ li ħareġ hu ċar: pajjiż jista’ jkun żgħir fid-daqs, iżda kbir fil-kontribut tiegħu. Il-parteċipanti Ukreni ħadu magħhom mhux biss tagħlim u ideat prattiċi, iżda wkoll sens ta’ kuraġġ li s-solidarjetà bejn il-popli għadha ħajja u vitali. F’kull żjara, f’kull diskors u f’kull mument ta’ qsim tal-esperjenzi, Malta uriet li t-tama tista’ tinbena fuq pedemaneti sodi tal-koperazzjoni u l-għaqda.
Il-proġett TIPS4EU għalhekk ma kienx biss esperjenza ta’ taħriġ jew laqgħat uffiċjali, iżda sitwazzjoni ta’ solidarjetà u tama, esperjenza li se tibqa’ tixhed li, fil-qalb tal-Mediterran, Malta tista’ tkun parti integrali mill-proċess ta’ fejqan u rikonstruzzjoni tal-Ukrajna.
