Reazzjoni fuq l-internet reġgħet tat ħajja lill-kontroversja li ilha għaddejja dwar l-istorja kontra d-Dalai Lama u tat spinta lin-narrattiva propagandistika tal-gvern Ċiniż. Il-Mexxej spiritwali tat-Tibet dan l-aħħar iffaċċja kritika ħarxa u mifruxa wara li ħareġ filmat li jurih ibewwes tifel żgħir u jitlobu jerdagħlu lsienu.
Filwaqt li ħafna mill-kritika tiffoka fuq il-video, li jakkużaw lid-Dalai Lama b’imġieba mhux xierqa u abbuż tat-tfal, porzjon sinifikanti tal-kritika takkużah ukoll b’kompliċità fl-“iskjavitù”. Hemm ukoll tħassib li b’mod ġenerali, ir-rispons onlajn qed iqajjem sentiment kontra t-Tibet.
Filwaqt li ħafna mill-punti ta’ diskussjoni ilhom jeżistu fuq l-internet – propagati minn sorsi favur iċ-Ċina – issa qed jattiraw udjenza usa’ hekk kif il-kontroversja tal-vidjo ġġedded l-attenzjoni globali fuq it-Tibet.
Fil-fili ta’ Twitter u vidjows TikTok li ġibdu miljuni ta’ fehmiet u retweets, dawk li jużaw il-midja soċjali qed jiddiskutu l-kundizzjonijiet tal-għajxien u n-nuqqas ta’ drittijiet umani miżmuma mit-Tibetani ordinarji qabel ma l-pajjiż ġie anness miċ-Ċina fis-snin ħamsin.
Huma jfissru wkoll l-annessjoni Ċiniża bħala att ta’ ħelsien għat-Tibetani. Jargumentaw ukoll li bħala l-mexxej spiritwali tat-Tibet, id-Dalai Lama kien kompliċi, u jsejħulu bħala “dimonju” u “sid tal-iskjavi”.
Iżda dawn il-karatteristiċi tas-soċjetà Tibetana u l-annessjoni taċ-Ċina ilhom kontroversjali u jirriflettu r-retorika tal-gvern Ċiniż.
Beijing jippromwovi narrattiva illi ċ-Ċina ħelset lil “iskjavi” minn teokrazija brutali, poġġiet lit-Tibet fit-triq ta’ modernizzazzjoni u tejbet bil-kbir il-ħajja tat-Tibetani.
Barra minnhekk, iċ-Ċina takkuża wkoll lid-Dalai Lama li mexxa rewwixta falluta fl-1959 sabiex jippriserva s-sistema tas-servitu teokratiku. Għad-Dalai Lama, l-inċident beda meta it-Tibetani nġabru biex jipproteġuh minn attakk possibbli Ċiniż.
Din il-ġrajja kienet intemmet biċ-Ċiniżi jieħdu f’idejn il-gvern tat-Tibet u xoljew dik li kienu jsejħulha sistema fewdali. Fl-2009, iċ-Ċina anki ħolqot dak li sejħitlu bħala l-“Jum tal-Emanċipazzjoni tas-Serf Tibetan” annwali biex tfakkar il-50 anniversarju mill-falliment tar-rewwixta.
Fl-aħħar ġimgħat il-midja tal-istat Ċiniża Global Times reġgħet amplifikat din in-narrattiva billi ħarġet infografika li tqabbel il-ħajja qabel u wara l-“liberazzjoni paċifika” tat-Tibet, fi tweet li kkritika lid-Dalai Lama.
Għalkemm il-gvern fl-eżilju tat-Tibet ikkontesta t-terminu “fewdali”, il-biċċa l-kbira tal-istudjużi jaqblu li s-soċjetà tat-Tibet rat nies jaħdmu fuq proprjetà ta’ nobbli u monasteri u ħallset it-taxxi lilhom. Iżda ħafna mill-esperti ma jarawhomx bħala “skjavi” li jistgħu jinxtraw u jinbiegħu.
Storikament id-Dalai Lama ma kellux direttament “sefturi”, iżda peress li kien meqjus bħala s-sovran tas-soċjetà Tibetana, kulħadd fit-Tibet kien meqjus bħala s-sudditu tiegħu, bħalma n-nies fir-Renju Unit huma sudditi tar-Re.
Il-kritiċi tan-narrattiva taċ-Ċina, bħall-gvern tat-Tibet fl-eżilju, jgħidu li Beijing jużaha biex jiġġustifika l-annessjoni u l-oppressjoni tat-Tibetani matul is-snin.
Filwaqt li l-livell tal-għajxien tat-Tibetani tjieb ħafna, it-Tibet jibqa’ kkontrollat sew mill-awtoritajiet Ċiniżi li huma akkużati li wettqu vjolenza u ksur tad-drittijiet tal-bniedem. Eluf ta’ Tibetani huma maħsuba li nqatlu matul diversi perjodi ta’ liġi marzjali matul is-snin.
Xi wħud argumentaw ukoll li t-Tibet kien diġà fit-triq tar-riforma u ma kellux bżonn l-intervent taċ-Ċina. Kien hemm nies favur il-modernizzazzjoni qabel l-annessjoni u kien hemm iż-żerriegħa tal-bidla.
Iktar kmieni din il-ġimgħa l-gvern fl-eżilju tat-Tibet akkuża liċ-Ċina li qed tagħmel kampanja biex “jivvilifika” lilhom u lid-Dalai Lama. Il-kap, Penpa Tsering, sostniet ukoll mingħajr evidenza li “sorsi favur iċ-Ċina” kienu qed ixerrdu l-filmat tad-Dalai Lama virali fuq il-midja soċjali u qalet li “l-angolu politiku ta’ dan l-inċident ma jistax jiġi injorat”.
Il-kritika kienet ġejja minn diversi sorsi. Filwaqt li influwenzaturi favur iċ-Ċina kif ukoll diplomatiċi Ċiniżi u l-midja statali kienu responsabbli għal xi wħud minnha, ingħaqdu wkoll kummentaturi tal-lemin u utenti tal-midja soċjali mħassba dwar l-abbuż tat-tfal u l-iskjavitù.
Hemm frustrazzjoni li t-Tibet fil-biċċa l-kbira ma jiġix rappurtat fil-midja iżda issa jinsab fl-attenzjoni għal din ir-raġuni, u jibża li din l-istorja se ssir il-qofol tal-konversazzjoni dwar it-Tibet fi żmien kritiku għall-futur ta’ pajjiżhom u l-kultura tiegħu.
