Il-ġustizzja. Karatteristika tal-ġustizzja hi li l-liġijiet japplikaw għal kulħadd. Sfortunatament, illum aktar minn nofs il-poplu jħoss li l-liġi tapplika biss għalihom. Il-liġi għall-oħrajn ma tgħoddx. Nieħu eżempju żgħir. Kellna numru ta’ każijiet fejn pulizija ġew aggrediti u kulħadd qabel li permezz tas-sistema tal-liġi għandhom iħallsu għall-għemilhom. Biss imbagħad kellna filmat li xxandar mal-pajjiż kollu fejn xi ħadd rajnih jagħti daqqa ta’ ponn lil-pulizija. Dan, peress li hu ta’ ċerta għaqda li tidher ‘protetta’, ma smajna xejn dwaru. La nafu jekk ittieħdux passi kontra tiegħu, la nafu jekk ġiex ikkundannat jew iddikjarat innoċenti – xejn, il-poplu ma sema’ xejn. Ara l-oħrajn mhux biss isimhom ġie imxandar meta ġew mixlija bi vjolenza , iżda anki meta inqagħtet is-sentenza . Fuq dawn il-poplu kien infurmat u seta’ jara jekk il-ġustizzja hix qed taħdem. Fuq l-ieħor kollox sparixxa minn quddiem għajnejn il-poplu.
Li semmejt każ żgħir għax hemm ħafna każi oħra li ma smajna xejn dwarhom. Każijiet li swew il-miljuni lill-poplu. Każijiet li smajna ħafna dwarhom u ma smajna xejn x’ġara. Każijiet ta’ konkrit li mhux ta’ standard. Artijiet tal-poplu li ma ġewx mibgħuha sew, xiri ta’ żejt u elf ħaġa oħra. Il-poplu jrid ikun jaf x’ġara minnhom dawn il-każi. X’investigazzjonijiet saru, saru investigazzjonijiet biex inkunu ċerti li ma għaddewx l-ebda flus minn taħt? Il-poplu qed jistenna risposti għal dawn l-affarijiet. Il-poplu għandu dritt ikun jaf fuq dawn l-affarijiet ukoll. Il-ġustizzja trid tidher ukoll.
Tajjeb li jsiru investigazzjonijiet serji fuq kull ħaġa biss mhux sew li llum qed isiru investigazzjonijiet fuq ċerti każi u l-oħrajn qed inħalluhom itiru mar-riħ.
U meta ngħid investigazzjonijiet serji qed nifhem serji u mhux teatrini bħal ma qed isiru fejn kulħadd imur u jgħid xi ħaġa fuq dan u fuq l-ieħor mingħajr ma jintalab provi! U hawn jidħlu l-ġurnalisti.
Il-media ‘indipendenti’
Il-media hi fattur importanti fid-demokarazija. Biss il-medja trid tkun serja. U s-serjeta’ għalija hi li jien inkun ċar. F’Malta hawn numru ta’ media li jsejħu lilhom infushom ‘indipendenti’. Għalija ħadd ma hu indipendenti u r-raġuni hi li aħna ngħixu f’soċjeta’. Ara li kieku jgħidu li l-gazzetta, ir-radju, il-website, it-television eċċ li għandhom mhumiex tal-ebda partit, hemm naqbel. Imma biex ngħid li xi ħaġa minn dawn hi indipendenti ma nasalx. L-ewwel ħaġa ikun tajjeb li dawn jgħidu b’mod apert u jiddikjaraw fil-media tagħhom min hu l-proprjetarju. Ir-raġuni hi li hemm inkun naf x’inhuma l-interessi. Li nkun naf l-interessi hi importanti għaliex hemm inkun naf ix-xaqliba li għandha din il-media.
Fil-fatt personalment aktar inkun moħħi mistrieħ meta nisma’ xi ħaġa minn xi media ta’ xi partit għax hemm naf minn qabel ix-xaqliba li ser ikollha l-aħbar. Imma fil-media l-oħra qatt ma nkun naf.
Kumment żgħir dwar il-ġurnalisti ta’ din il-media. Kien ta’ diżappunt kbir meta waqt il-konferenzi li kienu jsiru dwar il-COVID-19, ħafna mill-ġurnalisti tal-media ‘indipendenti’ kienu jitkellmu bl-Ingliz. Biċċiet minnhom kienu jidhru li ma jafux jesprimu ruħhom bil-Malti. Min jgħid li l-Malti hu limitat, qed jgħid hekk għax ma jafx il-Malti. Kull ma jrid hu li jaqra xi ktieb ta’ awtur tal-Malti bħal Frans Sammut biex ikun jaf il-qawwa tal-Malti.
Jien ma nistax nifhem kif persuna tista’ tosserva, tanalizza, u tikkumenta fuq soċjeta’ jekk lanqas biss taf il-lingwa ta’ dik is-soċjeta’. U r-raġuni hi li l-lingwa ta’ soċjeta’ toħroġ magħha l-valuri, id-drawwiet u l-karatteristiċi importanti ta’ dik is-soċjeta’. U jekk jien ma nafx il-karatteristiċi ta’ xi ħaġa, kif nista’ nitkellem u nikkumenta dwarha?
Barra dan biex ikun hemm vera demokrazija, irid ikun hemm bilanċ fil-media indipendenti. Din mhix xi ħaġa faċli għaliex jekk int tagħti ħarsa lejn il-media ta’ pajjiżi oħra dejjem għandek issib li l-media dejjem ixxaqleb lejn l-establishment ta’ dak il-pajjiż. U hawn Malta mhix xi eċċezzjoni. Il-problema ta’ Malta hi aktar ħarxa għax il-media ‘indipendenti’ kollha ixxaqleb lejn l-establishment konservattiv Malti.
Il-poplu
Il-poplu suppost hu l-aktar ħaġa importanti f’demokrazija. Suppost li fost affarijiet oħra, il-liġijiet ikunu rifless tax-xewqat tal-poplu. Biss illum jekk inħarsu madwarna naraw li dawn mhux ġbija tal-ideat tal-poplu Malti. Illum, sirna li meta ser inkunu nfasslu xi liġi, inħarsu biex naraw xi jridu l-UE u llum fuq kollox il-Kummissjoni Venezia. Jekk dawn ma jkunux kuntenti, allura niefqu. Lanqas qatt ma konna hekk. Lanqas meta konna kolonja għax għallanqas l-affarijiet interni konna nistgħu nfassluhom aħna. Illum le, illum l-ewwel l-approvazzjoni trid tiġi minn dawn iż-żewġ istituzzjonijiet barranin li huma ddominati minn numru żgħir ta’ pajjiżi li kienu imperjalisti u li dan il-valur għadu hemm. Illum ragħjna m’għadux f’idejna.
Illum, il-poplu Malti ma jidher imkien! Għal ħafna nies din m’għandhiex importanza. Iżda għal nies bħali li konna u għadna nemmnu li l-poplu Malti, bħal popli oħra indipendenti, għandu dritt jiddeċiedi hu l-futur tiegħu, il-valuri tiegħu u kif għandu jgħix, illum inħossuna agħar mis-suwed fl-Amerka. Qed insemmi lil dawn għax dawn bħalna, jinsabu jgħixu ġo pajjiż li jiftaħra bl-ugwaljanza u drittijiet taċ-ċittadini u mbagħad huma, għax għandhom ġilda aktar skura minn dawk tal-establishment huma stmati agħar miż-żibel.
Bħalissa hemm affarijiet oħra li jdejquni. Nieħdu l-kostituzzjoni. Hu tajjeb li jsir tibdil biex din tirrifletti s-soċjeta’ Maltija. Nibdew mill-ewwel ħaġa, din qabel kienet il-liġi suprema f’Malta. Illum saret bħal liġijiet l-oħra, soġġetta għax-xewqat, mhux tal-poplu Malti, iżda tal-UE u tal-Kummissjoni Venezia.
Minkejja dan xorta nemmen li l-poplu Malti għandu jkollu importanza. Nemmen li għallanqas din għandha tkun mera, imċajpra kemm imċajpra, tax-xewqat tal-poplu Malti. U hu minħabba f’hekk li nemmen li jekk għandna nibdlu l-kostituzzjoni hu l-poplu direttament li għandu jiddeċiedi. U meta qed nikteb hekk, ma jfissirx li l-poplu għandu jingħata pakkett sħiħ u jrid jagħżel jekk jieħdux jew le.
Jien nemmen li biex nagħtu verament l-għażla lill-poplu, it-tibdil għandu jsir biċċa biċċa. Dan nistgħu nagħmluh billi l-poplu fl-elezzjoni ġenerali għandu wkoll jiġi mitlub jagħti l-opinjoni tiegħu fuq numru ta’ tibdiliet. Hu b’hekk li verament il-poplu jkollu sehem żgħir kemm hu żgħir fit-tibdil ta’ pajjiżu u nistgħu ngħidu li għandna demokrazija.
