Is-suwiċidju hija problema serja li taffettwa ħafna nies madwar id-dinja. Huwa riżultat ta’ diversi fatturi, bħal problemi ta’ saħħa mentali, stress, dipressjoni jew sitwazzjonijiet diffiċli fil-ħajja li naħsbu li m’għandniex kontroll fuqhom. Dr Antonella Sammut kellmitna dwar l-istrateġija Nazzjonali għall-Prevenzjoni tas-Suwiċidju, li ġiet varata fl-21 ta’ Marzu mill-Ministru tas-Saħħa u l-Anzjanità Attiva, l-Onor. Jo Etienne Abela, u li tpoġġiet għall-konsultazzjoni pubblika li se tkun miftuħa sas-16 ta’ Mejju li ġej.
Is-Servizzi Nazzjonali tas-Saħħa Mentali huma gwidati mil-liġi tas-Saħħa Mentali (Kap 525) u l-iStrateġi tas-Saħħa Mentali 2020-2030. Is-Servizzi Nazzjonali tas-Saħħa Mentali pparteċipaw f’Azzjoni Konġunta, inizjattiva tal EU bl-isem ImpleMENTAL. F’din l-inizjattiva ġew ippreżentati bosta prattiċi tajbin mibnija fuq l-evidenza xjentifika biex il-pajjiżi parteċipanti jkunu jistgħu jimplimentawhom f’pajjiżhom. Aħna skont Dr Sammut “komplejna ntejbu s-servizzi li hemm fil-komunità, u wkoll ipproduċejna din l-istrateġija.
Tkellimna dwar ir-rata ta’ suwiċidji f’Malta, li “hija fost l-inqas fl-Ewropa, li flimkien mal-Greċja aħna ninsabu t-tieni l-inqas rata ta’ suwiċidju li kien hemm reġistrat. Bħala medja għandna ħames imwiet għal kull 100,000 tal-popolazzjoni. Dan ħareġ mill-Eurostat tal-2017.” Għalhekk f’dan l-aspett, għalkemm forsi m’aħniex daqshekk problematiċi, iżda kull mewta b’suwiċidju, kif tkompli tispjega Dr Sammut, “hija traġedja, traġedja għall-familja, għal dawk li jaħdmu jew qegħdin skola magħhom, u kif ukoll għall-komunità kollha.” Għalhekk, għalkemm is-sitwazzjoni tagħna mhix allarmanti, iżda xorta hemm il-bżonn li jkollna strateġija biex nindirizzaw dawk l-affarijiet biex nipprevenu s-suwiċidji f’pajjiżna minħabba l-impatt negattiv li jħalli fuq il-familja u fuq il-komunità.
Minn studju li sar minn Melvin Camilleri, fl-2021 u Kelsey Renaud li sar fl-2019 juri li dawk l-aktar f’riskju ta’ suwiċidju huma irġiel, bejn it-30 u s-60 sena, li huma separati jew divorzjati, li huma bla xogħol jew pensjonanti, u Dr Antonella Sammut spjegat li f’pajjiżna “għal kull disa’ rġiel li jmutu b’suwiċidju, tmut mara b’suwiċidju.
Persuna li tasal biex tagħmel suwiċidju taħseb li mhux ser jirgħax tista’ taħseb li mhux sa jirnexxielha toħroġ mill-problema waħedha, u ma tfittixx l-għajnuna li hemm bżonn. L-irġiel jistgħu jħossuha iktar diffiċli biex imorru għall-għajnuna, forsi għaliex “il-kultura tagħna bħal donnha tgħid li raġel ma jistax jibki, ma jistax iħossu vulnerabbli, kif ngħidu li hu macho.” Dr Sammut tispjega l-fatt għala dawk li mhumiex f’relazzjoni jew separati hemm aktar ċans li jagħmlu suwiċidju u qalet li dawn forsi jħossuhom aktar waħidhom, dawk bla xogħol m’għandhomx dħul u għalhekk ma jkunux jistgħu jmantnu lilhom nfushom u jħossuhom ‘helpless’ u ma jkollomx ħajja sodisfaċenti.
Nistgħu ngħidu wkoll li hemm aktar riskju ta’ suwiċidju minn dawk in-nies li jiddependu fuq l-użu tad-droga jew huma maħkuma mill-vizzju tal-alkoħol, li wkoll qiegħda aktar komuni fl-irġiel. Insemmu wkoll dawk in-nies li jweġġgħu lilhom infushom li huma wkoll jinsabu f’riskju akbar li jagħmlu suwiċidju, kif ukoll dawk li jkunu diġà għamlu attentat qabel u ma rnexxielhomx. Persuni b’mard kroniku u uġigħ sever li jistgħu jaqgħu f’dipressjoni, dawk li diġà jkollhom passat ta’ diżordni mentali, u anke nuqqas ta’ saħħa mentali fil-familja huma wkoll f’riskju akbar.”
Hemm dawk ukoll li skont Dr Sammut “iħossuhom iżolati, dawk li jħossu li m’għandhom lil ħadd min jissapportjahom huma f’riskju akbar. L-istigma marbuta mas-saħħa mentali tista’ żżomm ’il bogħod lil dawn in-nies milli jfittxu l-għajnuna.”
Iżda għajnuna fis-soċjetà dejjem ser issib, u meta staqsejna wieħed x’jista’ jagħmel, kemm għal dawk ta’ madwaru, jew anke għalih innifsu, biex ifittex l-għajnuna, Dr Sammut qaltilna li wieħed jista’ jċempel fuq 1579, linja tat-telefon li permezz tagħha tista’ titkellem ma’ professjonisti fil-qasam tal-psikoloġija, li ġew imħarrġa apposta. Tista’ ċċempel xħin trid, biex tingħata is-sostenn meħtieġ u anke wkoll tista’ tiġi rreferut lill-professjonisti oħra f’każ ta’ bżonn. Hemm ukoll is-servizz ta’ emerġenza, servizz il-ħin kollu, u dan kemm għat-tfal u anke għall-adulti li jingħata mid-dipartiment tal-Emerġenza ġewwa l-iSptar Mater Dei. Hemm wkoll il-Crisis Resolution Home Treatment Team li jgħin lin-nies fi kriżi billi jagħtihom sostenn intensiv biex kemm jista’ jkun ma jkollhomx għalfejn jidħlu l-isptar.
Dr Sammut fakkret ukoll li wieħed m’għandux jinsa t-tabib tal-familja, li bħalissa “qiegħda ssir kollaborazzjoni biex jingħataw aktar taħriġ fl-immaniġġar ta’ nies bi problemi ta’ saħħa mentali. Dan għaliex persuna bi problemi ta’ saħħa mentali ġeneralment l-ewwel li tmur hu għand it-tabib/a tal-familja u tista’ tippreżenta b’sintomi somataċi bħal uġigħ ta’ ras. Għalhekk f’kull konsulta medika m’ għandhom jonqsu qatt mistoqsijiet fuq is-saħħa mentali ta’ dik il-persuna. Dawn it-tobba ngħataw ukoll id-dritt li jippreskribu pilloli kontra d-dipressjoni u l-ansjeta’ fuq il-formolarju tal-Gvern biex dawn jingħataw b’xejn, għax qabel dan ma kienx jiġi offruti. Dan kollu jgħin biex ikun hemm aktar aċċessibilità għall-kura mentali u hekk jitnaqqsu dejjem aktar ir-rati tas-suwiċidji f’Malta.
Tajjeb għalhekk inkunu konxji li dawn in-nies li qed jikkunsidraw suwiċidju jistgħu jkunu madwarna stess, inkunu konxji u importanti wkoll iżda li niffukaw fuq il-possibilità tal-għajnuna lejn dawk li qed iħossuhom vulnerabbli, inkunu hemm għalihom u nirreferuhom għand xi ħadd professjonali biex jingħataw l-għajnuna meħtieġa minnufih. Jekk xi ħadd iħossu li għandu bżonn l-għajnuna fejn tidħol is-saħħa mentali jew qed jaħseb f’suwiċidju, għandu jiftaħ qalbu ma’ xi ħadd li jista’ jafda, u jfittex l-għajnuna mingħand professjonisti. Għandna nifhmu wkoll li l-għarfien u s-sostenn lejn min iħossu dgħajjef jistgħu jsalvaw il-ħajjiet tal-individwi li jinsabu madwarna, u dan għandu jsir qabel ma l-problema tikber u tista’ tkun iktar diffiċli biex tissolva.
Il-prevenzjoni mis-suwiċidju hija possibbli, għalhekk għandna nagħmlu l-kuraġġ u nfittxu l-għajnuna f’waqtha.
