Mistoqsija dwar l-importanza tan-newtralità ta’ pajjiżna, il-President Spiteri Debono saħqet li “meta sseħibna fl-Unjoni Ewropea, isseħibna konxji u l-Unjoni konxja li aħna kostituzzjonament newtrali. Bħalna hemm żewġ pajjiżi oħra li huma l-Awstrija u l-Irlanda. Aħna mal-UE parti mill-ftehim li għandna ta’ sħubija jieħu ħsieb ukoll id-difiża ta’ pajjiżna. Hemm żewġ artikoli li jirreferu għal solidarjetà bejn il-membri u wkoll għall-obbligazzjoni reċiproka tal-Istati Membri, li l-Istati Membri jgħinu b’kull mod li jistgħu lil dak l-Istat Membru li jista’ jkun vittma ta’ aggressjoni bl-armi.
Meta ngħidu newtrali, mhijiex id-definizzjoni ta’ newtralità antika… newtrali għaliex ma niħdux sehem b’mod militari. Anke f’dak li jirrigwardja l-Ukrajna, militarment m’għenniex, imma assistenza umanitarja tajna.
“Jidher li fuq in-newtralità f’pajjiżna hawn qbil illi din għandha tinżamm.Jidher li dan il-qbil huwa mifrux sewwa. Din indrat u servietna sew. Kieku mhux għax konna newtrali, u wkoll għall-mod kif pajjiżna jġib ruħu f’fora internazzjonali, ma konniex inkunu fdati biċ-ċermenship tal-OSCE. Għalkemm donnu ma tantx issemmiet, jiena nara xhieda tanġibbli ta’ kemm hi valida l-politika barranija li qed isegwi pajjiżna għaliex kellna prova meta kellna l-konferenza tal-OSCE; ir-Russja kienet preżenti. Kien hemm ħafna konferenzi qabel fejn ir-Russja żammet ’il-bogħod, jiġifieri l-politika tagħna qiegħda tagħti l-frott. U qiegħda tagħti l-frott b’mod li huwa tajjeb anke għall-paċi fil-fora internazzjonali, bid-diplomazija qed nipprovaw nippromwovu l-paċi.
“Il-Kostituzzjoni tagħna minbarra l-parti tan-newtralità, fl-istess Artikolu għandna li aħna naħdmu attivament favur il-paċi u favur il-progress bejn il-ġnus,” kompliet tgħid il-President.
Laqgħat fil-fora internazzjonali
Il-President saħqet li aħna l-Maltin inżommu lilna nfusna dejjem lesti b’idejna miftuħa biex jekk ikun hemm bżonn anke nospitaw laqgħat. F’laqgħat barra minn Malta jaf ikun qiegħed isir xogħol biex ċertu partijiet jersqu lejn xulxin.
Waħda mill-affarijiet fuq spallejn il-Presidenza, hija meta fil-ġranet nazzjonali tattendi għall-attivitajiet tal-ambaxxati.
L-Abort u l-Ewtanasja
Dwar l-abort u l-ewtanasja, il-President fakkret x’kienet qalet f’waħda mill-ewwel intervisti li tat. Dwar dawn iż-żewġ kunċetti, ftit jew wisq kontroversjali li jmissu l-kuxjenza tan-nies, il-President hi tal-opinjoni li biex dawn jidħlu, għandu jsir referendum. Il-partit li hemm fil-gvern huwa marbut bil-manifest elettorali li jagħmel diskussjoni dwar l-ewtanasja. Id-diskussjoni hija importanti għaliex biha l-poplu jirifletti u jista’ jasal għall-ġudizzju li jkun iffurmat.
MCCF
Staqsejnieha wkoll dwar il-Malta Community Chest Fund, u hija wieġbet li din qiegħda hemm u għandha tibqa’ hemm. “Anke jekk qbilna fil-prinċipju mal-Gvern u kellna bidu ta’ diskussjonijiet biex ċertu għajnuniet li tamministra l-Community Chest Fund fejn tidħol il-kura tal-kanċer, il-Gvern jeħodhom direttament hu. Iżda peress li x-xjenza se tibqa’ tavvanza, l-MCCF xorta trid tibqa’ tipprovdi l-kura f’ċerti każijiet, sakemm din il-kura ma jerfahhiex il-Gvern direttament. Għaldaqstant, il-ġbir tal-flus dejjem għad hemm bżonnu. Barra li għandna l-mard tal-kanċer, jeżisti mard ieħor ukoll. Hemm arranġament bejn il-Gvern, is-sorijiet u bejn Puttinu biex ċertu sodod speċjalment tal-pazjent, il-Gvern joħroġ flejjes tagħhom. Iżda l-pazjenti Maltin ma jintbagħtux l-Ingilterra biss. Illum qed nibagħtu nies anki l-Ġermanja, u l-Italja”. F’dawn il-pajjiżi m’hemmx la s-sorijiet u anqas Puttinu fejn tidħol l-akkomodazzjoni, u l-Malta Community Chest Fund ikollha talbiet għajnuna wkoll f’dawn il-każijiet.
Id-diskussjoni dwar il-liġi elettorali
Finalment staqsejna xi pjanijiet għandha għal din is-sena li ġejja. “Għandi ċertu affarijiet ġo moħħi li issa li għaddiet sena, aktar konxja ta’ kif nistgħu nistħarrġuhom.”
Mitluba telabora aktar dwar dan, hija semmiet fost oħrajn id-diskussjoni dwar il-liġi elettorali. “Meta kien hemm id-diskussjoni tal-konvenzjoni kostituzzjonali, u għandna ħafna rakkomandazzjonijiet minn assoċjazzjonijiet, gruppi, nies individwali, li nġabru mill-predeċessur tiegħi, l-E.T. il-President Emeritu George Vella, din kienet waħda mill-affarijiet li ssemmew. Jista’ jkun li naraw li minflok ħaġa kbira f’daqqa, jiġi deċiż li hemm angolu jew angoli li jridu jiġu diskussi. Imma din mhux jien. Din hija tal-poplu u tar-rappreżentanti tal-poplu. Irridu naraw fejn id-diskussjoni twassal u jekk hemmx ir-rieda li titwassal.
