F’inqas minn ġimagħtejn membri tal-Partit Popolari Ewropew, għal darb’oħra, ħarġu bl-għajta li l-UE trid tinvesti u żżid l-infiq tad-difiża tagħha. Ġimagħtejn ilu, kien il-Kap tal-PPE Manfred Weber li qal li l-UE trid tinvesti fil-produzzjoni ta’ armi nukleari bħala forma ta’ deterrenza kontra r-Russja. Din il-ġimgħa, il-President tal-Parlament Ewropew ingħaqdet magħhom u f’intervista ma’ Politico qalet li l-UE trid tinvesti u żżid l-infiq tad-difiża tagħha biex tikkumplimenta dik tan-NATO.
Madankollu, ma fhimtx jekk il-kumment jirrelatax mal-abbiltà tal-UE li tissostitwixxi l-kapaċità militari tal-Istati Uniti biex tirrispondi għall-gwerra fl-Ukrajna, jew jekk iż-żieda fl-infiq tad-difiża għandhiex x’taqsam mal-kumplimentarjetà tan-NATO. Dawn it-tnejn huma kompletament distinti għaliex m’hemm l-ebda mod kif l-UE tqabbel jew tissostitwixxi l-kapaċitajiet militari tal-Istati Uniti. Ħalli nanalizza biex neżamina x’jiġi kkontribwit f’termini ta’ riżorsi finanzjarji taħt in-NATO, b’mod bilaterali bħala stati membri u x’jiddomina fejn jidħol it-Trattat ta’ Lisbona u l-infiq ġewwa u barra l-Baġit tal-UE. Fi ftit kliem, id-dikjarazzjoni ta’ Metsola hija pjuttost kontradittorja. L-UE diġà qed tikkumplimenta n-NATO, taħt programmi differenti miftiehma. Hemm dikjarazzjonijiet differenti, u waħda minnhom ġiet innegozjata waqt ir-rwol preċedenti tiegħi ta’ Ambaxxatur tal-Kumitat Politiku u tas-Sigurtà (PSC) lura fl-2018. Teknikament, id-dikjarazzjoni UE-NATO tal-2018 ġiet aġġornata s-sena li għaddiet u inkludiet termini u programmi addizzjonali.
Skont it-Trattat ta’ Lisbona, il-Baġit tal-UE ma jistax jiffinanzja tagħmir militari. Madankollu, fl-2017, il-Kummissjoni Ewropea rnexxielha ssib mod kif tevita t-trattat billi tinkludi l-infiq tad-difiża taħt it-tisħiħ tat-tisħiħ tal-kapaċità tad-difiża fi ħdan il-baġit tal-UE taħt il-kompetittività, speċifikament ir-riċerka u d-difiża. Kienet il-Kummissjoni preċedenti tal-UE li rnexxielha tniedi l-Fond Ewropew għad-Difiża, li ħoloq Kumitat ad-hoc. Din id-darba, ma kinitx Ursula von der Leyen li ssuġġeriet it-twaqqif ta’ kumitat ġdid, li kien jikkonsisti minn stati membri u korpi pubbliċi oħra, inkarigati li jiżviluppaw sett standardizzat ta’ strumenti finanzjarji. L-għan kien li jiġu indirizzati l-isfidi u l-lakuni ta’ finanzjament għall-iżvilupp u l-akkwist kollaborattivi. Iddikjarajt li huwa impossibbli li tissostitwixxi l-kapaċità tal-Istati Uniti għax finanzjarjament, l-istati membri mhumiex f’pożizzjoni li jagħmlu dan.
Fl-2020 ġie miftiehem li titwaqqaf il-Faċilità Ewropea għall-Paċi, magħrufa aħjar bl-akronimu tagħha EPF. L-idea kienet li jingħaqdu l-Mekkaniżmu Athena, kif ukoll il-Faċilità Afrikana għall-Paċi fi strument wieħed. F’dan il-kuntest, l-istati membri qablu li jissostitwixxu, u jħallsu aktar minn dak li huma obbligati li jħallsu taħt it-Trattat ta’ Lisbona biex jiffinanzjaw tagħmir letali u kapaċitajiet ta’ difiża. Is-sejħa ta’ fondi taħt l-EPF hija separata u tikkumplimenta l-Baġit tal-UE u t-tnejn jinvolvu regolamenti finanzjarji distinti. L-EPF, ġie nnegozjat taħt ir-Rappreżentant Għoli / Viċi-President (HRVP) attwali Josep Borrell. Tabilħaqq, kien l-eks Chef de Cabinet tiegħu Pedro Serrano li mbotta għall-implimentazzjoni tal-EPF. Il-fondi oriġinali ta’ €5 biljun taħt l-EPF kienu maħsuba biex jipprovdu stabbilizzazzjoni ta’ pajjiżi li huma ta’ theddida għas-sigurtà tal-UE u r-reġjuni tal-madwar tagħha. Il-faċilità tipprovdi għall-ħlasijiet tal-loġistika, kif ukoll munizzjon, armi letali, u taħriġ militari. Mindu bdiet l-invażjoni tal-Ukrajna, l-EPF ġie mnaqqas għalkollox, u reġa’ ġie rifornit mill-ġdid. Madankollu, l-UE qatt ma tista’ tqabbel l-għajnuna militari mogħtija lill-Ukrajna mill-Istati Uniti.
Barra minn hekk, taħt it-Trattat ta’ Lisbona, għandna artiklu li huwa kważi simili għall-Artikolu 5 tan-NATO. Biex jiġi ssimplifikat, l-Artikolu 5 tan-NATO jirrelata mad-difiża kollettiva f’każ li alleat isofri attakk bl-armi. Għalhekk, meta alleat tan-NATO jiġi attakkat, jiltaqgħu f’format ta’ konsultazzjoni taħt l-Artikolu 4 biex jaqblu dwar l-integrità territorjali u l-operazzjonijiet militari qabel ma jinvokaw l-Artikolu 5 dwar id-difiża kollettiva. It-trattat ta’ Lisbona jipprovdi kważi l-istess artikolu, li huwa l-Artikolu 42.7. Madankollu, fis-sessjonijiet kollha tal-Kumitat Politiku u tas-Sigurtà li attendejt, il-pajjiżi tan-NATO dejjem emfasizzaw il-punt li l-Artikolu 5 tan-NATO jipprevali fuq l-Artikolu 42.7 tat-Trattat ta’ Lisbona. Fl-2014, l-alleati tan-NATO qablu, fil-prinċipju, li jwiegħdu impenn dejjiemi biex jinvestu mill-inqas 2% tal-PGD tagħhom fil-militar tagħhom. Madankollu, l-ispinta issa hija li tħallas aktar fil-livell tal-UE, sabiex is-sigurtà tkun assunta mill-UE u mhux biss mill-istati membri individwalment flimkien man-NATO. Ovvjament, l-ekonomija bażika tiddetta li l-ispiża tal-opportunità ta’ żieda fl-infiq tad-difiża hija l-produzzjoni ta’ oġġetti u servizzi oħra li jistgħu jiġu prodotti bl-istess riżors bħar-riċerka u t-trattament ta’ mard li ma jitteħidx u investimenti sostanzjali oħra fis-servizzi tal-kura tas-saħħa.
U dan huwa fejn Donald Trump daħal fix-xena. Stqarr li dawk il-pajjiżi li mhux qed iħallsu għas-sigurtà u d-difiża tagħhom, speċjalment meta fil-prinċipju wiegħdu l-impenn tagħhom li jonfqu 2% tal-Prodott Gross Domestiku (GDP) tagħhom waqt summit tan-NATO f’Vilnius għaxar snin ilu, iridu jiġu msejħin bħala delinkwenti. Huwa kompla jgħid li dawk il-pajjiżi li mhux qed iħallsu biżżejjed għas-sigurtà u d-difiża tagħhom, ikun ħaqqhom jekk ir-Russja tattakkahom u hu jinkoraġġiha. Frankament, m’inix ċert x’ried ifisser billi ħeġġeġ lir-Russja biex tattakkahom. Li nista’ nikkonkludi huwa li l-istqarrija hija totalment ingruwenti u tmur kontra l-liġi internazzjonali. Mhuwiex l-istess bħal meta Donald Trump issuġġerixxa quddiem il-midja li ftit tilqim ta’ diżinfettant jista’ jfejjaq il-koronavirus billi jnaddaf il-pulmuni. Din il-ħaġa jaf tinstema’ tad-daħq fuq Tik Tok. Però, mhijiex tad-daħq!
Min-naħa l-oħra, il-president tal-Parlament Ewropew mhijiex wiċċ ġdid għal Brussell u l-Ewropa. Hija qattgħet kważi l-età adulta tagħha fi Brussell, bdiet il-karriera tagħha fir-Rappreżentanza Permanenti ta’ Malta għall-UE, u aktar tard ġiet eletta bħala Membru tal-Parlament Ewropew. Tabilħaqq, Roberta Metsola rnexxielha tilħaq waħda mill-ogħla pożizzjonijiet fl-UE. Bħala ċittadina Maltija, f’Jannar tal-2022, il-gvern Malti appoġġja l-kandidatura ta’ Roberta Metsola għal President tal-Parlament Ewropew, u awguraw s-suċċess tagħha fil-karriera tagħha. Madankollu, il-pożizzjonijiet jiġu b’responsabbiltajiet. Għalhekk, il-President tal-Parlament Ewropew trid tirrealizza li m’għadniex niġġieldu kontra l-politika partiġġjana lokali. Ir-responsabbiltajiet tagħha huma ħafna aktar kumplessi u ferm akbar milli naħsbu, speċjalment waqt kunflitti u gwerer. Għalhekk, in-narrattiva diplomatika teħtieġ skarsezza fil-kliem u artikolazzjoni xierqa, speċjalment waqt gwerra. Personalment ħsibt li r-responsabbiltajiet se jiġu assunti, u nżommu lura minn politika partiġġjana insinifikanti. Madankollu, għadna naraw l-istess karatteristiċi, u l-istess mentalità anke fl-ogħla livell politiku fi ħdan l-istituzzjonijiet tal-UE.
Aħna llkoll ħerqana għal Ewropa li tgħix fil-paċi. Madankollu, it-tul ta’ żmien li fih il-paċi tirrenja ma tiddependix biss fuq l-infiq militari tal-UE u d-deċiżjonijiet unilaterali ta’ pajjiżi oħra biex ibiddlu l-fruntieri. Jiddependi fuq ħafna fatturi kumplessi oħra, liema fatturi mhumiex qed jindikaw id-direzzjoni t-tajba. Dejjem hemm żmien għal kollox fil-ħajja, anke fid-diplomazija, u biex jinżamm ekwilibriju xieraq biex jiġu evitati l-kunflitti u l-gwerer, jeħtieġ għerf, reżistenza, u perseveranza. Mhijiex kwistjoni ta’ paċifikazzjoni. Sfortunatament, l-għerf, ir-reżistenza, u l-perseveranza huma kollha neqsin mill-karatteristiċi u l-vokabularju tagħhom.
