Il-paniku tal-corona virus
Problema li laqtitna dan l-aħħar hi l-problema tal-virus corona.
Virus perikoluż li bħalissa qed jolqot id-dinja. Sakemm qed nikteb din il-biċċa kellna ftit każi – każi li kollha ittieħdu barra minnMalta. Sfortunatament mhux kollha obdew il-pariri li ta il-Ministeru tas-Saħħa li wara li jaslu Malta jiżolaw ruħhom għal ħmistax. Fortunatament s’issa ma nxteritx internament.
Dan il-virus qajjem paniku man-nies qabel ma tfaċċa Malta. Dan kien tort tas-social media. Hemm nies li l-gost li jaqilgħu qlajjiet biex joħolqu paniku. Ħafna drabi dawn mhux nies innoċenti u ġeneralment ikollhom skop f’moħħhom. Il-ħasra hi li ħafna nies kif jisimgħu xi ħaġa ġdida mal-ewwel iqassmuha ma’ sħabhom. Tista’ tgħid li l-maġġoranza tan-nies ma jiċċekjaw xejn u dak li jaraw ikomplu jxerduh. Huma dawn in-nies li huma l-‘pawns’ ta’ min joħloq il-fake news.
F’April tal-2017 kont ġibt artiklu fejn semmejt passi li kull wieħed u waħda għandhom jieħdu biex ma jkunux kompliċi fit-tixrid tal-fake news. Dawn kienu ġew żviluppati minn assocjazzjoni Amerikana Veritas li tiġġieled dawn il-qlajjiet. Hemm tlett affarijiet li għandna nagħmlu biex ma nkunux pupazzi ta’ min irid joħloq il-qlajjiet:
Ixxerridtx aħbarijiet mingħand min ma tafux sew. Il-fatt li hu qiegħed friend fuq il-Facebook miegħek ma jfissirx li tafu u tista’ tafdah.
Minkejja li l-persuna li qed tqassam l-aħbarijiet tkun taf li tista’ toqgħod fuqa staqsi minfejn ġabet l-informazzjoni. Jekk ma jinfurmakx, ieqaf u tkomplix ixxerred qlajjiet li ħafna drabi huma gideb.
Jekk jinfurmak minn fejn ġab l-informazzjoni iċċekkja u ara li min ħareġ din l-aħbar għandu l-provi jew inkella jekk dak li qed jingħad jagħmilx sens. Ikkonrolla l-preġudzji tiegħek.
Dawn ta’ fuq ma jgħoddux biss għas-social media iżda anki għal gazzetti, tv u radju. Dan lanqas jgħodd biss għall-kbar iżda anki għat-tfal li għandhom aċċess tas-social media. Illum nafu li ħafna mill-bullying li jsir fl-iskejjel isir permezz tas-social media wkoll.
Li kieku nagħmlu hekk nikkontrollaw dan l-abbuż li jaqla’ paniku għalxejn.
Niġu għall-paniku li nqala’ fuq ix-xiri. Biex inkunu ġusti dan mhux f’Malta biss inqala’. Din bdiet minn xi ħadd li beda jxerred dak li kien qed jiġri barra. Min kien ma staqsiex x’inhu l-impatt ta’ dan u jekk dan jagħmilx sens.
Li wieħed jaħżen affarijiet ta’ kuljum ma jagħmilx sens. Dan għaliex bl-ebda mod mhu ser inaqqas it-tixrid tal-virus. It-tixrid tal-virus nistgħu nikkontrollawh billi nieħdu ċerti passi u mhux billi jkollna ħażna ta’ affarijiet.
L-uniċi effetti li dan joħloq huma tnejn. L-ewwel huma l-għoli ta’ prezzijiet. Jekk xi ħadd jaħseb li min qed ibigħ mhux ser jieħu okkażjoni biex ikabbar il-profit, għandu żball. Fil-fatt sew fl-Italja u sew fl-Ingilterra hekk ġara. Fl-Italja, il-problema kienet akbar u s-supermarkets kellhom jimponu razzjon kemm kull konsumaturi jista’ jagħmel f’kull xirja. Fl-Ingilterra hemm pressjoni mhux biss biex l-Awtorita’ tal-Kompetizzjoni tinvestiga, iżda hemm pressjoni biex il-gvern jiffissa l-prezzijiet kemm ċerta oġġetti għandhom jinbiegħu.
B’danakollu, it-tixrid tal-virus sew fl-Italja u sew fl-Ingilterra xorta baqa’ jinxtered. Sempliċiment li l-impatt hu li l-konsumaturi qed iħallsu aktar.
Jekk irridu innaqqsu t-tixrid ta’ dan il-virus kull ma għandna nagħmlu hu li nimxu mad-direzzjonijiet li qed jagħti l-Ministeru tas-Saħħa.
Tajjeb li niftakru li l-corona virus mhux l-uniku virus li hawn fid-dinja. Jekk nieħdu l-influwenza, din tinxtered għaliex aħna stess inxerrdu l-virus tal-influwenza. L-unika differenza hi li llum drajniha u drajna ngħixu il-ħajja normali tagħna minkejja li anki l-influwenza tista’ tikkaġġuna ħafna mwiet.
Dan ġara għaliex illum daħħalna ċerti użanzi li nistgħu nikkontrollawha. U ma narax għaliex ma nistgħux nagħmlu l-istess b’dan il-virus u bil-virusis li għada pitgħada ser jiżviluppaw.
L-aħħar nota fuq din il-problema. Jien ktibt li min ixerred dawn il-qlajjiet ġeneralment ikollu intenzjoni ħażina. Fil-fatt anki f’din il-problema hemm min għandu intenzjoni ħażina. Insemmi biss li kien hemm min qed ixerrida fuq is-social media biex it-tobba jistrajkjaw. Jekk mhix ġennata din, ma nafx x’tista’ tkun. Jien ċert li t-tobba jafu dmirhom u jafu wkoll il-ġurament li ħadu meta iggradwaw. Barra minhekk, it-tobba tagħna huma mħarrġa sew biex filwaqt li jieħdu kura tal-pazjenti, jieħdu kura tagħhom infushom. Dan barra l-fatt li l-miżuri li qed jittieħdu qed iħarsu lit-tobba tagħna. Hu għalhekk li l-Ministeru tas-Saħħa ħareġ in-numru 111 biex min iħoss is-sintomi ma jikkuntattjax lit-tabib tiegħu iżda jaqbad ma’ tobba speċjalizzati biex dawn jieħdu ħsiebu mingħajr ma jipperikolaw la lilhom infushom u lanqas lil ħaddieħor.
Jekk verament irridu nwaqqfu t-tixrid ta’ dan il-virus, mhux nikkummentaw u nxerrdu fake news fuq is-social media iżda li nimxu mal-istruzzjonijiet u l-pariri li ningħataw.
Jum il-Konsumaturi – insostnu l-konsum
Din is-sena f’Jum il-Konsumaturi, 15 ta’ Marzu, l-għaqdiet tal-konsumaturi qed iħeġġu lil-konsumaturi biex jagħtu sehemhom biex niggarantixxu ambjent aħjar u nassiguraw konsum tajjeb għall-futur.
Biex isir dan, il-konsumaturi irridu ndaħħlu użanzi ġodda biex filwaqt li jkollna ħajja aħjar, nassiguraw il-futur. Din it-tema illum għandha importanza speċjali minħabba l-isfida li għandna quddiemna tal-corona virus. Ir-raġuni prinċipali hi li rridu ndaħħluha f’moħħna li hemm bżonn li ntejbu l-użanzi tagħna. Jekk m’aħniex ser intejbu l-użanzi tagħna mhux biss mhux ser jirnexxilna li niffaċċjaw din il-problema tal-corona virus, iżda ser ikollna inħabbtu wiċċna ma’ ħafna problemi ġodda sew tal-ambjent u ta’ konsum – problemi li jmermru l-kwalita’ tal-ħajja.
Dan barra l-ambjent. Hemm studji li qed jindikaw li jekk maħniex ser intejbu kif ngħixu, sa ħmistax il-sena oħra l-ambjent ser jinbidel għall-agħar b’mod kbir.
Ġew identifikati 5 oqsma fejn il-konsumaturi jistgħu jgħinu. L-ewwel hu l-ikel. Hu stmat li madwar 30-40% tal-ikel kollu li niproduċu jintrema. Hu għalhekk li nixtru u nsajru ikel kemm għandna bżonn. Li nixtru ħafna iwassal għal ħela għaliex l-affarijiet tal-ikel jekk ma nkunux nafu nipriservahom, imorru.
Qasam ieħor hu kif aħna mmor minn post għal ieħor. Personalment naħseb li din hi waħda mill-akbar problemi li għandna aħna l-Maltin għax ma rridux li nibdlu l-użanzi tagħna. Jekk tgħati daqqa t’għajn lejn it-toroq issib li ħafna mill-karozzi privati kull ma jkollom hu min qed isuq ġo fihom. Hi ħasra li ftit huma dawk il-Maltin li qalbu għat-trasport pubbliku. Veru il-passiġġieri żdiedu iżda ħafna minnhom huma barranin. Il-maġġoranza ta’ passiġġieri Maltin issib li huma jew anżjani jew żgħażagħ wara li l-gvern ipprovdilhom t-trasport b’xejn.
Dan huwa biss aspett wieħed għax hemm ħafna affarijiet li m’aħniex nagħmlu. Per eżempju, naqsmu l-vjaġġ tagħna ma ħaddieħor, nużaw karozzi li jużaw fjuwil li ma jħammitx daqs id-diesel u l-petrol. L-istess ftit għadhom bdew jużaw ir-roti biex imorru x-xogħol bihom għalkemm żdiedu sew bħala sport. L-istess huma ftit barranin li jużaw scooters ta’ l-elettriku.
L-investiment hu qasam ieħor. Aspett ta’ dan hu id-djar tagħna. Minħabba li m’għandniex temperaturi estremi tul is-sena, ħafna mill-bini tagħna m’hux insulat. Fil-fatt illum minħabba li aktar ikollna temperaturi għolja milli baxxi, hu fi sajf li naħlu l-aktar elettriku minħabba li nużaw l-air conditioners. Minkejja li llum hu obligat li meta wieħed jixtri post suppost li jingħata certifikat ta’ kemm il-post hu ‘energy efficient’ ftit nagħtu każu bir-riżultat li xorta ma tantx nagħtu każ dan l-aspett.
Iż-żewġ aspetti oħra huwna kif niddevertu speċjalment meta nsiefru. Illum hu mportanti li barra li mmorru f’postijiet aktar siguri minħabba l-virua corona, għandna nibdew imorru f’lukandi li għandhom l-ecolabel. Dan sew għas-saħħa tagħna u sew għal-ambjent.
L-aħħar aspett hu li nixtru dak biss li għandna bżonn. Dan mhux qed nirreferi biss għall-panic buying li kien hawn dan l-aħħar iżda għal affarijiet oħra speċjalment il-ħwejjeġ.
Dawn l-affarijiet li semmejt mhux xi ħaġa diffiċli biex nirranġawhom. Kull ma rridu hi li nibdew nibdlu l-użanzi tagħna biex sew aħna u wlieda u ulied uliedna jkollhom ħajja aħjar.