“Il-Knisja ma setgħetx tkun taf bid-deċiżjoni tar-Reġistru tal-Artijiet”

L-Arċidjoċesi Maltija dwar kwistjoni fuq artijiet f’Għawdex

Wara li ftit jiem ilu rajna għadd ta’ persuni jipprotestaw f’Għawdex hekk kif l-Arċisqof Charles J. Scicuna mar jixhed f’kawża fuq artijiet f’Għawdex u lbieraħ saret ukoll protesta quddiem il-Kurja,  l-Arċisdjoċesi ta’ Malta iċċarat il-pożizzjoni tagħha. 

L-Arċidjoċesi ta’ Malta iċċarat li ma setgħetx tkun taf minn qabel, wisq aktar ikollha kontroll fuq, deċiżjoni tal-Aġenzija tar-Reġistru tal-Artijiet meħuda fl-2019, li wasslet biex jiġu rreġistrati artijiet f’Għawdex bil-konsegwenza li numru ta’ residenti huma inċerti dwar it-titlu legali ta’ darhom.

Fi stqarrija, li ħarġet lbieraħ filgħodu l-Kurja qalet li dan l-iżvilupp mhux mistenni min-naħa tar-Reġistru tal-Artijiet seħħ sentejn wara li ntlaħaq ftehim legali bejn l-Arċidjoċesi ta’ Malta u l-eredi tal-fundatriċi tal-Abbazia San Antonio Delli Navarra, li kienet ilha tamministra l-art sa mill-1675.

Ġie spjegat li kien wara li ntlaħaq dan il-ftehim li l-eredi rreġistraw l-artijiet f’isem il-fondazzjoni.

Ingħad li din d-deċiżjoni tar-Reġistru tal-Artijiet, li ġiet ikkritikata wkoll mill-Ministru ta’ Għawdex waqt aġġornament fil-Parlament, f’Novembru tal-2020, hija kruċjali biex wieħed jifhem ir-raġuni vera wara l-inċertezza tar-residenti dwar it-titlu legali ta’ darhom.

L-Arċidjoċesi nnotat kif llum il-Moviment Graffitti qed jorganizza konferenza tal-aħbarijiet biex, fi kliemhom, jitolbu lill-Arċisqof “jirtira d-deċiżjoni tiegħu li jagħti kontroll tal-fondazzjoni medjevali lil…spekulaturi”.

Minn naħa tagħha l-Kurja qalet li l-istqarrija tal-Graffitti hija bbażata fuq interpretazzjoni żbaljata tal-fatti, u għalhekk din il-kjarifika hija meħtieġa biex tingħata informazzjoni korretta.

Ġie spjegat li fl-1675 n-nobbli Cosmana Cumbo Navarra waqqfet il-Fondazzjoni Abbazia San Antonio Delli Navarra bl-iskop li tamministra l-art tagħha. Hi riedet li l-amministratur tal-fondazzjoni jkun lajk jew kjeriku li jintgħażel mill-eredi, li kienu l-patruni tal-fondazzjoni, u li dan l-amministratur jiġi approvat mill-isqof.

Riedet ukoll li d-dħul jintuża biex jippromwovi kawżi speċifiċi marbuta mar-reliġjon Kattolika.

Cosmana Navarra ma kellhiex tfal u waqt żmien twil li matulu ħadd ma ġie identifikat bħala l-eredi tagħha, il-fondazzjoni ġiet amministrata minn kjeriċi. Madanakollu, wara  l-mewt ta’ Dun Saverin Bianco fl-1989, Richard Stagno Navarra afferma li hu kien l-eredi leġittimu bid-dritt li jiġi nnominat u appuntat bħala amministratur.

Wara li fl-1992 il-Kurja rrifjutat it-talba tiegħu biex jiġi rikonoxxut bħala l-eredi, Richard Stagno Navarra beda proċeduri legali. Il-Qorti ta’ Għawdex, 24 siegħa wara li ppreżenta l-każ tiegħu, approvat l-applikazzjoni tiegħu biex jiġi rikonoxxut bħala l-amministratur leġittimu.

Il-Kurja kienet ikkontestat din id-deċiżjoni u l-proċeduri legali damu għaddejjin għal aktar minn 20 sena. Il-Qorti mbagħad stabbilixxiet li l-fondazzjoni kienet entità lajka u li kwalunkwe proprjetà tal-fondazzjoni ma kinitx tappartjeni lill-Knisja.

Il-Qorti ppreċiżat li l-Arċisqof għandu biss id-dritt jappunta l-amministratur, u fl-ebda mument ma esprimiet dubju fuq Richard Stagno Navarra bħala l-eredi leġittimu.

Għalhekk, abbażi tal-parir legali li ngħata u wara li kiseb l-approvazzjoni tal-Kunsill Finanzjarju Djoċesan, l-Arċisqof kien ikkonkluda li jkun aktar għaqli li l-Knisja, flok tkompli bil-kawża legali, taċċetta li tiffirma ftehim mal-eredi fejn irrikonoxxiet id-deċiżjoni tal-Qorti dwar l-leġittimità tal-eredi.

L-eredi sussegwentament innominaw żewġ persuni bħala amministaturi tal-fondazzjoni, Dr Patrick Valentino u saċerdot. L-Arċisqof, li ma kellux l-awtorità jinnomina amministratur jew jippreżenta ismijiet ġodda għan-nomina, ikkonċeda li jiġi nnominat Dr Valentino. Dan sar għaliex l-Arċisqof ma riedx li jkollu saċerdot involut f’amministrazzjoni ta’ proprjetà li mhix tal-Knisja u li tappartjeni lil organizzazzjoni lajka.

Permezz tal-ftehim mal-eredi, bil-għan li jiġu osservati t-termini stabbiliti mill-fundatriċi, il-Knisja rċeviet is-somma ta’ €200,000 f’kapital, biex permezz tal-interessi ġġenerati jiġu onorati l-obbligi reliġjużi. Dawn l-obbligi, li jinkludu ċ-ċelebrazzjoni tal-quddies, qegħdin jitwettqu.

L-Arċidjoċesi temmet tgħid li minn naħa tagħha tappella sabiex tinstab soluzzjoni ġusta u raġonevoli.