Fr Stepan Lylak, bil-barka tal-Arċisqof ta’ Malta Charles J. Scicluna, qed jaqdi lill-Ukreni fil-Knisja Griega-Kattolika ta’ Omm Alla Damasku/Knisja Madonna ta’ Damasku li tinsab fil-Belt Valletta. Qed jgħin ukoll fil-ministeru fid-Dar Residenzjali għas-sorijiet anzjani tas-Sorijiet tal-Qalb ta’ Ġesu, ir-Rabat.
X’inhuma l-kummenti tiegħek dwar il-gwerra fl-Ukrajna?
Diġà għaddiet sena minn meta l-poplu Ukren esperjenza gwerra ta’ aggressjoni fuq skala kbira mir-reġim Russu kontra l-Ukrajna. Il-konsegwenzi tal-gwerra jinħassu mhux biss mill-Ukreni, iżda wkoll minn popli oħra tal-Ewropa u tad-dinja. L-aqwa wlied u bniet tal-poplu Ukren jinqatlu u jweġġgħu kuljum. Imutu nies militari u ċivili, kif ukoll tfal. Sal-lum, l-infrastrutturi ta’ xi bliet kbar ġew meqruda, kif ukoll bliet u rħula, nies innoċenti qed imutu, u hemm refuġjati.
Kif ġejt Malta?
Jiena qassis tal-Arkeparkija ta’ Kiev tal-Knisja Griega-Kattolika Ukrajna / UGCC /. Minn Novembru 2018 ġejt trasferit fid-Dipartiment tal-Migrazzjoni Pastorali, li jikkoordina l-attivitajiet pastorali ta’ 101 saċerdot għall-fidili Ukrajni f’20 pajjiż tad-dinja fejn m’hemmx strutturi tal-Knisja Kattolika Griega Ukrajna. Id-dipartiment huwa mmexxi mill-Eminenza Tiegħu Isqof Stepan Sus. F’Diċembru tas-sena l-oħra, bil-barka tal-Isqof Stepan, ġejt assenjat biex naqdi f’Malta, għall-fidili tal-UGCC, kif ukoll għall-Ukreni kollha li d-destin tagħhom, u issa l-gwerra, ġiegħelhom iħallu art twelidhom.
Tista’ l-Ukrajna toħroġ rebbieħa f’din il-gwerra?
Il-gwerra għadha ma spiċċatx! Madankollu, nazzarda ngħidilkom li l-Ukrajna diġá rebħet! Ftakar fil-kliem tal-kap eżekutur ta’ Putin: li se nieħdu Kyiv fi żmien 3-4 ijiem! Kien hemm eku mill-mexxejja ta’ Franza, il-Ġermanja, l-Ungerija… u oħrajn. L-Ukrajna, li ma kinitx kompletament lesta għal avvenimenti bħal dawn, mingħajr armi, waqqfet l-attakk sataniku Russu. Aħna diġà rbaħna!
Matul din is-sena, ir-Russja nediet aktar minn 5,000 rokit madwar l-Ukrajna: fi bliet u rħula, sptarijiet u sptarijiet tal-maternità, knejjes u monasteri, power stations u bini residenzjali, playgrounds u parks.
Ir-Russja, li attakkat l-Ukrajna paċifika u ġlied ma’ sptarijiet, bini residenzjali, playgrounds, li teqred dak kollu uman, hija kkundannata li tibqa’ ħażen fl-istorja tad-dinja. Din il-gwerra, li diġà saret it-trijonf tal-ħażen f’din id-dinja, trid tintemm minn nies li lesti jibnu l-preżent u l-futur fuq ir-rispett reċiproku. Aħna diġà rbaħna! Għax hemm miktub li: “min jagħti bis-sejf, bis-sejf imut”.
Alla magħna, il-verità hija warajna!
Għaliex Alla jippermetti din it-tbatija?
Alla ma jippermettix il-gwerra. Alla mhuwiex il-kreatur tal-gwerra. Il-kreatur tal-gwerra huwa l-bniedem. Fejn sibt li Alla jippermetti din it-tbatija? Alla huwa mħabba!
Lill-ewwel nies li għexu fil-ġenna, Alla ta tliet Rigali Kbar: Moħħ, Rieda Ħielsa u Ħajja Eterna. Dan tal-aħħar tneħħa mill-ewwel mill-ewwel nies meta għamlu dnub. Għalhekk, Alla ma ħax it-tnejn l-oħra. Il-bniedem innifsu huwa l-kaptan tad-destin tiegħu u Alla ma jindaħalx. Barra minn hekk, Alla tana 10 kmandamenti! Barra minn hekk, ma jġegħilniex nagħmluh, sempliċement jagħti parir: huwa għall-ġid tiegħek, jiena nagħtik biss parir, jgħid Alla.
Alla jippermetti lill-bniedem ikun ħieles u jaħsad il-frott tal-libertà tiegħu. Ma jistax ikun mod ieħor. Inkella l-bniedem ma jkunx bniedem.
Alla jippermetti l-gwerra bħala l-espressjoni aħħarija tal-libertà tal-bniedem. Il-libertà tagħna tista’ tkun suwiċidali, tista’ tmur għall-estremi. U l-gwerra hija eżattament il-limitu fejn persuna jew poplu sħiħ, li jiddefendu l-libertà tagħhom li jgħixu kif jixtiequ, jibda joqtol. Għall-ewwel, taħseb li toqtol oħrajn, barranin, imma mbagħad tirrealizza li għal dan se jkollha toqtol tagħha, u fl-aħħar, trid tkun lesta biex toqtol lilha nnifisha.
Iva, persuna hija ħielsa sa suwiċidju. Hija ħielsa mhux biss għat-tajjeb, iżda wkoll għall-ħażin. Hija ħielsa li tagħżel it-tajjeb jew il-ħażin, il-barka jew is-saħta, il-paċi jew il-gwerra. Hija ħielsa li tiddikjara gwerra anki fuq Alla – u b’hekk teqred lilha nnifisha. Kull min jibda gwerra kontra nies paċifiċi għandu jkun jaf li qed jagħmel gwerra kontra Alla, li tahom il-ħajja u jħobbhom.
Għalhekk, Alla jippermetti l-gwerra bħala manifestazzjoni terribbli tal-libertà tal-bniedem. Imma fl-istess ħin, Hu ma jħalliniex fi stat bla tama, imma jfakkarna fih innifsu, jikxef il-verità, trażżan il-ħażen. Il-gwerra ssir rivelazzjoni dwar il-bniedem – dak li hu kapaċi jagħmel mingħajr Alla. Imma wkoll rivelazzjoni dwar Alla – kif ibati flimkien man-nies u jsalvahom mill-konsegwenzi tal-għażla ħielsa, iżda żbaljata tagħhom stess. Fl-aħħar mill-aħħar, il-gwerer umani kollha se jispiċċaw bir-rebħa t’Alla.
Il-gwerra hija manifestazzjoni ta’ libertà terribbli u ħażina. Imma wkoll opportunità biex nuru rieda tajba biex insalvaw nies li qed ibatu. Hawnhekk, it-tajjeb u l-ħażin jimmanifestaw ruħhom b’kuntrast massimu. Hawnhekk kulħadd jista’ jagħżel lilu nnifsu, juri l-libertà tiegħu
fit-tajjeb jew fil-ħażin ma’ Alla jew mingħajru.
Għaddi l-aħħar messaġġ tiegħek lill-poplu Ukren biex jesprimi t-tama tiegħu f’Alla li jista’ kollox
Lill-maħbub tiegħi li jbati fit-tul – il-poplu Ukren! Nitlobkom ilkoll tkunu l-vuċi tal-verità f’din id-dinja. Il-verità hi li l-gwerra hija dejjem ħażina, imma trid tipproteġi lilek innifsek minn dan il-ħażen, tiddefendi lilek innifsek, itlob u titlob l-għajnuna ta’ Alla. U anke jekk il-ħażen jispara missili fuqna, għandna d-dritt li nwaqqgħu dawk il-missili. U aħna għandna d-dritt li jkollna xi ħaġa biex nisparaw sabiex nipproteġu lill-poplu tagħna u lid-dinja kollha.
“Ġlieda – tirbaħ! Alla jgħinek! Għalik hija l-verità, għalik hija l-glorja, u r-rieda hija qaddisa!” qal T.G. Shevchenko – poeta kbir, ġenju tal-poplu Ukren. Huwa ta kontribut imprezzabbli għat-teżor spiritwali tal-umanità. Il-letteratura tagħna, il-kultura tagħna, pajjiżna ma jistgħux jiġu immaġinati mingħajr ismu. Il-kreattività tiegħu hija immortali.
Fi tmiem din l-intervista, nixtieq nesprimi r-rispett kbir tiegħi u l-ħajr sinċier tiegħi lill-Arċisqof ta’ Malta, l-E.T. Charles J. Scicluna, li fetaħ mhux biss il-bibien tal-Knisja għalina l-Ukreni, iżda sab ukoll post f’qalbu għalina, ħaddanna u aċċettajna b’missier f’dan iż-żmien diffiċli għal żmien għalina.
Nixtieq nesprimi l-gratitudni sinċiera tiegħi lir-Rettur tas-Seminarju tal-Arċisqof
Dun Jimmy Bonnici, u wkoll lil Dun Carlo Callja Viċi Rettur tas-Seminarju,Dun Patrick Incorvaja, il-Viċi Kanċillier Dun Mark Sultana, kif ukoll Dun Martin Zammit, Kappillan tal-Knisja tal-Madonna ta’ Damasku u intom ilkoll, għeżeiż Ħuti fi Kristu, għall-umanità, qalb tajba, appoġġ u fehim tagħkom. J’Alla l-Mulej Ħanin ibierek kull pass tagħkom u jżidilkom is-saħħa u l-għerf waqt li taħdmu fl-Għalqa tal-Mulej!