Studenta universitarja ta’ 21 sena flimkien ma’ tliet persuni oħra, ingħataw kumpens li kważi jlaħħaq il-€180,000 wara li weġgħu kawża ta’ waqfa f’daqqa ta’ lift fis-Suncrest Hotel fil-Qawra. L-inċident seħħ meta dawn daħlu fil-lift fis-seba’ sular u minħabba malfunzjoni, waqaf f’daqqa b’konsegwenza li sofrew diżabilità permanenti. Filwaqt li dawn kienu diġà ngħataw kumpens fl-Ewwel Qorti, il-Qorti tal-Appell mhux biss reġgħet ikkonfermat il-kumpens, iżda żidietu b’mod aktar li ħasset li huwa xieraq għal li sofrew u “tilfu” l-vittmi, b’mod partikolari din l-istudenta universitarja bi prospetti sbieħ għall-futur.
Il-vittmi – Carmelo Ellul, Carmel Ellul, Brian Farrugia u Stephanie Ellul kienu alloġjati fil-lukanda “Suncrest Hotel” ġewwa l-Qawra meta weġġgħu u sofrew debilità permanenti huma u kienu qegħdin jagħmlu użu minn wieħed mil-lifts tal-lukanda li mmalfunzjona.
Il-każ seħħ meta l-lift niżel b’veloċità eċċessiva u f’ħin minnhom waqaf ħesrem bl-attivazzjoni tal-brake ta’ emerġenza. Kien hawn li l-erba’ persuni sofrew ġrieħi li ssarfu f’diżabilità permanenti u riżultat ta’ dan fittxew lill-operaturi tal-lukanda AX Hotel Operations Limited u Suncrest Hotels p.l.c. għar-riżarċiment tad-danni. Għal dawn id-danni, l-AX Hotel Operations Limited u Suncrest Hotels ikkontestaw ir-responsabbiltà tal-akkadut u minflok sejħu lill-kumpanija Elmeein Limited, il-kumpanija inkarigata minnhom għall-manutenzjoni regolari tal-lift inkwistjoni.
Mill-ewwel sema’ ħoss li m’għoġbux…
Minn sottomissjonijiet li saru fl-ewwel qorti, Carmel Ellul Snr. spjega kif meta huma daħlu fil-lift fis-seba’ sular tal-lukanda biex jinżlu fil-ground floor u għafsu l-buttuna, huwa mill-ewwel sema’ ħoss li m’għoġbux u f’daqqa waħda l-lift beda nieżel b’mod aċċellerat. Il-lift waqaf b’tisbita meta ingaġġa l-mekkaniżmu tal-emergency brake u l-persuni li kienu fil-lift dak il-ħin kellhom jinħarġu bl-assistenza ta’ impjegati tal-lukanda.
Huwa spjega li l-għada tal-inċident, rappreżentanti ta’ Elmein Limited intalbu jmorru fil-lukanda biex jaraw x’seta’ kien li kkawża l-inċident u hemm ġie stabbilit li kien hemm xi cross-bars mgħawġin, għalkemm ix-xhieda li taw id-depożizzjoni tagħhom quddiem il-Qorti ma qablux bejniethom dwar jekk il-ħsara fil-cross-members kienx riżultat tal-inċident jew inkella jekk dawn tgħawġux biex setgħu jinħarġu l-atturi mil-lift wara l-inċident.
Il-mara ta’ Carmelo Ellul Snr. spjegat li wara li l-erba’ vittmi ta’ dan l-inċident nħarġu mil-lift, hija semgħet lill-ħaddiem tal-manutenzjoni tal-lukanda jirrimarka mar-receptionist li huwa kien ilu jiġbed l-attenzjoni, presumibbilment tal-management, li l-lifts kienu waslu biex jinbidlu. Fil-fatt mill-provi jirriżulta li madwar sena wara l-inċident, f’din il-lukanda kien sar refurbishment estensiv u kienu nbidlu l-lifts kollha.
Il-general manager tal-lukanda qal l-inċident seħħ għax il-lift waqaf fuq l-emergency brake u qal li meta jiskatta l-mekkaniżmu tal-emergency brake, “mhux suppost li jweġġgħu n-nies”. Mill-provi rriżulta li l-Inġinier Ray Spiteri intalab jagħmel rapport dwar l-inċident aktar minn sena u nofs wara li kien seħħ. Dan qal li hija safety feature tal-lift li meta lift jibda jaċċellera jew jaħdem b’veloċità li tkun tal-inqas 10% aktar min-normal, dan jingaġġa s-safety gear b’mod awtomatiku.
“Il-lift inkwistjoni ma kienx l-aqwa tip ta’ lift li hawn fis-suq”
Dan ix-xhud qal ukoll li l-lift inkwistjoni ma kienx l-aqwa tip ta’ lift li hawn fis-suq, għalkemm qal li kien lift adegwat għall-użu kummerċjali. Kompla jgħid li minkejja dan, huwa kien ikkonstata li dan il-lift kien jikkonforma mal-istandards Ewropej. Dan ix-xhud qal li fattur li kkontribwixxa għal dan l-inċident kien il-fatt li l-lift ma kienx mgħammar b’compensating chain u spjega li wara l-inċident, il-liftijiet kollha installati minn Elmein Limited bdew jiġu bil-compensating chain maħsuba biex tgħin fit-traction f’każ li jinqala’ xi inċident simili għal dak odjern.
Huwa kompla li l-lift kien mantnut b’mod regolari u kien ukoll iċċertifikat b’mod indipendenti. Fil-fatt, jirriżulta li ċ-ċertifikazzjoni ta’ dan il-lift kienet ġiet sottomessa lill-Awtorità għas-Saħħa u s-Sigurtà fuq il- Post tax-Xogħol, kif jirriżulta wkoll mill-provi. Dan ix-xhud eskluda li seta’ kien hemm użu ħażin tal-lift jew tagħbija aktar milli kien jiflaħ.
Joseph Muscat, direttur tal-kumpannija Elmein Limited, spjega li l-kuntratt li l-kjamata fil-kawża kellha mas-soċjetajiet konvenuti kien jipprovdi għall-manutenzjoni regolari tal-lifts u għaċ-ċertifikazzjoni tagħhom kull sitt xhur. Qal li l-brake tal-lift ma daħalx fil-ħin tal-inċident għax ma kienx hemm overspeeding biżżejjed.
F’dan ir-rigward hemm nuqqas ta’ qbil bejn dak li xehed l-Inġinier Spiteri li qal li l-inċident seħħ meta ddaħħal il-mekkaniżmu tal-emergency brake u dak li xehed id-direttur Joseph Muscat. Dan ix-xhud qal li mill-jobsheets ippreżentati jirriżulta li l-lift inkwistjoni kien jiġi spezzjonat regolarment qabel seħħ l-inċident u l-aħħar spezzjoni fil-fatt kienet saret madwar tliet ġimgħat qabel l-inċident. Spjega li mill-istess jobsheets jirriżulta li l-cross-members li tgħawġu kienu inbidlu jumejn wara. Dan ix-xhud kien esprima tħassib tiegħu għall-fatt li l-machine room tal-lukanda kienet titħalla miftuħa u kulħadd kellu aċċess għaliha.
Osservazzjonijiet mill-Qorti…
Qabdu ma’ pum li kien hemm fil-lift biex jevitaw li jaqgħu fl-art
L-Ewwel Qorti qieset li skont dak li kien jirriżulta mill-provi u minkejja l-fatt li jirriżulta li l-lifts in kwistjoni kienu jiġu mantenuti b’mod regolari, dan l-inċident ma kienx iseħħ li kieku mhux għax il-kumpaniji konvenuti, operaturi tal-lukanda in kwistjoni, naqsu mill-obbligu tagħhom li jaraw li t-tagħmir kollu tal-lukanda kien qiegħed jiffunzjona b’tali mod li ma jipperikolax is-saħħa u s-sigurtà tal-persuni alloġġati fil-lukanda.
Irriżulta mill-provi li hekk kif l-erba’ persuni alloġjati fis-Suncrest daħlu fil-lift u xi ħadd minnhom għafas il-buttuna li permezz tagħha indika fejn riedu jieqfu, huma mill-ewwel semgħu ħoss li ħassibhom, filwaqt li l-lift mill-ewwel beda jaċċellera ’l isfel. Tant huwa hekk li kemm Carmelo Ellul Snr., kif ukoll Stephanie Ellul xehdu li huma qabdu ma’ pum li kien hemm fil-lift biex jevitaw li jaqgħu fl-art.
Eskluż l-użu ħażin mill-persuni li għamlu użu mil-lift
… Li l-lift kien wasal “kien minnu”
L-użu ħażin mill-persuni li għamlu użu mil-lift ġie eskluż anke mill-Inġinier Spiteri. Għalhekk, il-Qorti rat li ċertament ma jistax jintqal li f’dan il-lift kien hemm aktar persuni milli kien jiflaħ jew li dawn għamlu xi ħaġa li permezz tagħha pperikolaw is-sigurtà tagħhom fil-lift.
Irriżulta wkoll li t-tibdil tal-lifts kien inkluż fil-programm ta’ xogħlijiet ta’ refurbishment li saru fil-lukanda madwar sena wara l-inċident u għalhekk dan il-fattur waħdu jindika li dak li semgħet ix-xhud Josephine Ellul minn ħaddiem tal-maintenance, li l-lift kien “wasal”, kien minnu. Mill-provi rriżulta wkoll li ftit taż-żmien wara l-inċident fil-liftijiet kollha tal-lukanda ġie installat compensating chain, li ma kienx hemm qabel u dan biex jiġi assigurat li ma terġax tinħoloq sitwazzjoni fejn lift jitlef mit-traction tiegħu huwa u nieżel.
Il-Qorti qieset ukoll li l-kumpanija Elmein Limited kienet il-fornitur tal-lift u l-entità li ħadet ħsieb tiċċertifika regolarment li dawn il-liftijiet kienu mantnuti kif suppost. Mill-provi jirriżulta wkoll li sa tliet ġimgħat qabel seħħ l-inċident, din il-kumpanija ċċertifikat li l-lift inkwistjoni kien fi stat tajjeb biex jintuża.
Wara twaħħlet katina oħra fil-lift għal aktar sigurtà
Irriżulta wkoll iżda, li wara l-inċident inkwistjoni, ħaddiema tal-kumpannija Elmein sabu l-cross-members tal-lift mgħawġin u kellhom jibdluhom u wara l-inċident il-manifattur Spanjol kien irrakkomanda li titwaħħal compensating chain f’lifts bħal dak mertu ta’ dawn il-proċeduri.
Il-Qorti qalet li, “ċertament li ma jistax jintqal li għax bejn l-atturi u s-soċjetà kjamata fil-kawża m’hemm l-ebda rapport kuntrattwali, din m’għandhiex twieġeb għall-akkadut. Ma jistax ikun li tliet ġimgħat wara li lift jiġi ċċertifikat tajjeb għall-użu, naturalment wara li jsiru testijiet rigorużi skont l-ispeċifikazzjonijiet f’dan il-qasam, iseħħ inċident bħall- inċident mertu tal-kawża”. Sostniet li jekk tabilħaqq l-inċident seħħ għax il-lift kien wasal biex jinbidel, min kien responnsabbli kellhom jiġbdu l-attenzjoni u mhux jiċċertifikawh li kien tajjeb biex jibqa’ jintuża.
Irriżulta wkoll li wara li seħħ l-inċident, il-manifattur tal-lift inkwistjoni beda jirrakkomanda t-twaħħil ta’ compensating chain, li l-funzjoni tagħha hija biex tgħin fit-tnaqqis tat-traction f’każ li jinqala’ xi incident bħal dak odjern. Il-benefiċċju li lift ikun mgħammar b’din it-tip ta’ katina li sservi wkoll bħala kontra-piż, ġie spjegat lill-Qorti mill-Inġinier Spiteri.
Fir-rigward il-Qorti staqsiet jekk huwiex possibbli li fis-snin kollha qatt ma kien irrakkomandat it-twaħħil ta’ katina bħal din biex tiżdied is-sigurtà tal-persuni li jużaw il-lift. Lift installat li f’dan il-każ huwa f’lukanda b’diversi sulari li ta’ kuljum jintuża minn mijiet ta’ persuni. Hawn il-Qorti qieset li Elmein ma għandhiex m’għandhiex x’taqsam mal-inċident.
Miċħuda t-talbiet tal-lukandiera…
Rivedut il-kumpens tal-Ewwel Qorti
Fl-appell tagħhom AXHotel Operations Limited u Suncrest Hotels ikkritikaw is-sentenza li sabithom responsabbli għall-inċident iżda l-Qorti tal-Appell sabet li din il-kritika mhiex fondata. Spjegat li l-vittmi ma kienux klijenti ta’ Elmein u għalhekk il-liġijiet tal-konsumattur “ma jiċċentraw xejn” u l-inċident seħħ f’lift proprjetà tagħhom.
Barra minhekk din il-Qorti żiedet li ma ressqu l-ebda provi dwar x’wassal għall-malfunzjonament tal-lift. Fis-sentenza ġie konkluż li, “il-lukandiera jibqgħu responsabbli għad-danni sofferti mill-atturi f’lift li kien taħt il-kustodja tagħhom. Lukandier li jaċċetta li jalloġja għandu persuna, għandu jassigura li l-lukanda ma toffri l-ebda periklu għall-alloġjat”.
Għaldaqstant, il-Qorti tal-Appell ċaħdet it-talbiet tal-lukandiera u varjat is-sentenza fejn ordnat li d-danni likwidati mill-Ewwel Qorti, ordnat lill-AX Hotels Operations Limited u Suncrest Hotels minflok iħallsu lil Carmelo Ellul Sr. is-somma ta’ €2,560.00; lil Carmel Ellul Jr. €60,860.00; lil Brian Farrugia s-somma ta’ €9,636.00; u l-akbar kumpens ingħata lil Stephanie Ellul b’total ta’ €105,000.
Dawn bl-imgħax legali mid-data tas-sentenza, bl-ispejjeż taż-żewġ istanzi jitħallsu minn AX Hotel Operations Limited u Suncrest Hotels p.l.c.
