Minn VICTOR VELLA
Quddiem din l-imxija tal-COVID-19, spiss qegħdin nisimgħu fuq dawk li huma infettati b’dan il-virus. Spiss nisimgħu bl-imwiet jew b’dawk li spiċċaw għamlu jumejn jew tlieta fuq ventilators u oħrajn jiem sħaħ b’sintomi qawwijin ta’ sogħla, qtugħ ta’ nifs u uġiegħ. Ftit li xejn smajna imma esperjenzi ta’ min skopra li hu ‘carrier’ tal-virus. Għandu l-virus, jista’ jkun li qed ixerrdu iżda m’għandu ebda sintomi. Fl-aħħar sigħat tefgħat dawl fuq dan l-ispeċjalista li tmexxi sptar f’Massachusetts, Noopur Raje. Hi miżżewġa lill-kardjolgu, li fl-aħħar jiem kien qed jiġġieled għal ħajtu bil-COVID-19. Hi instabet pożittiva imma ma ġiet affettwata bl-ebda mod mill-virus. Tiddikjara li qatt ma kitbet affarijiet personali iżda din id-darba tħoss li għandha tikteb u twassal xi punti, biex madwar id-dinja ikunu jafu b’din ir-realtà.
Noopur Raje, li hi onkoloġista tkun ċara ħafna fi kliemha. Tiddikjara lI ‘qatt u qatt ma ktibt fuq kwistjonijiet personali. Imma din hi importanti. Jien ittestjajt pożittiva għal COVID-19 imma mhu qed nuri ebda sintomi. Qed nieħu ħsieb lir-raġel, il-kardjologu Jag Singh, li għandu effetti qawwija. Tgħallimt diversi affarijiet u rrid nurihom”.
Tkun mistoqsija b’mod espliċitu minn għadd ta’ persuni fuq twitter jekk hux qed iżżomm distanza, u hi tiddikjara li “iva qed inżomm id-distanzi u dan għax qabel inmur għax-xogħol irrid niġi negattiva”.
U kemm ilha ‘carrier ta’ dan il-virus u ma turix sintomi? Għal dan it-tabib twieġeb li “ilna erba’ ġimgħat ma nurix sintomi”.
Tgħallimt li “mill-esperjenza tar-raġel li mat-tieni ġimgħa, id-deni jibqa’ jippersisti. It-tylenol ma ħadmitx Kien hemm ħafna messaġġ u dikjarazzjonijiet dwar il-mediċini Ibuprufen, imma kelli nużaha għax ir-raġel ma bediex jirrisponi għat-tylenol.”
“Kont qed nieħu ħsiebu jien. Kont nuża l-ingwanti u l-maskla. Bdejt nuża ukoll riċetti li tatni ommi bħal ilma sħun, ginger u tumeric. Kien fit-tmien jum li hu żviluppa sogħla qawwija. Tilef sew il-piż. In-nifs tiegħu kien tajjeb. Bdejt nużalu l-antibiotic (levoflox) u komplejt insegwi. Mal-għaxar ġurnata għalkemm it-temperatura tad-deni bdiet tinżel, is-sogħla bdiet tiggrava. Minkejja dan ma kellux qtugħ ta’ nifs. Dehrli li kelli nieħu l-isptar. Kont se nieħdu jien imma spiċċajt ċempilt lill-ambulanza”.
Tenfasizza li “d-deċiżjoni li nmorru l-isptar kienet iebsa. Biss kont naf li kellha ssir. Hemmhekk seta’ jingħata kura medika aħjar, b’mod partikolari dik li kienet qed tiġi ittestjata. Kont naf li jekk jiġi affettwat in-nifs, dan kien se jfisser li s-sitwazzjoni marret għall-agħar ħafna. Ridt li għalhekk ikun f’post aktar sigur”.
“Fil-11-il jum kont ixxukkjata. Dan meta rajt l-x ray u s-CT li ħadu lir-raġel. Kien żviluppa pneumonia. Bagħtuh fuq il-ventilaturi u jien kont insegwih fit-taqsima tal-kura intensiva. Kont norqod bit-telefon ħdejja nistenna li se jċempluli. Fil-jiem ta’ wara hu beda jingħata kura b’Hydroxychloroquine. Beda ukoll jingħata ir-Remedsivir, li kienet għadha qed tiġi ittestjata. Mindu kont ħadtu l-isptar bdejt nara li l-infjammazzjoni baqgħet tiżdied”.
Noopur Raje, tiddikjara li “fil-jiem ta’ wara bdejt nara li n-nifs kien beda jonqoslu. Bdejna nitkellmu permezz ta’ Facetime u bdejn ninnota li n-nifs kien qed jonqos. Kien qed jidher li ma jistax idum ħafna fuq it-telefon.”
Tgħid li “wara ġimgħatejn, fejn issa kien ilu disat ijiem l-isptar, hu beda jidher xi ftit aħjar, għalkemm l-infezzjoni kienet għadha qawwija. Waqaft niċċekkja l-infjammazzjoni, għax din kienet qed tagħmel lil żewġi anzjuż.”
Bdejt nara x’nagħmel fid-dar
“Quddiem din is-sitwazzjoni, jien bdejt nara x’nista’ nagħmel fid-dar. Insajjar. Nisma’ l-mużika. Naħsel. Nitlob. Ir-raġel kien qed jiġġieled il-marda imma kien hemm ħinijiet fejn kien qed iħoss li mhux qed jaqleb għall-aħjar. Dan kien qed iżidlu l-ansjetà. Uiiedi spiċċaw ġew ħdejja, imma kont narawhom biss mit-tieqa. Kienu pożittiva u dan lilna għenna ħafna. Kienu jġibuli l-ikel, iħalluh wara l-bieb u jitilqu. Sas-sittax-il jum mindu ittestja pożittiv żewġi baqa’ jitlagħlu d-deni. . Kien fis-17-il jum li beda jidher aħjar. Anki it-testiiet bdew jiġu aħjar. Inħareġ mill-isptar fit-18-il ġurnata. Disat ijiem wara li ħareġ mill-isptar hu kompla jisgħol, iħossu għajjien u b’xi ftit qtugħ ta’ nifs. Imma kien qed jidher li qed jirkupra”.
Tisħaq li “jien kont ġejt pożittiva imma ma kontx qed nuri sintomi. Baqgħu kull tant isirilu t-testijiet u bqajt noħroġ pożittiva. Importanti li tibqgħu id-dar. Iżżommu d-distanzi minn persuni oħra. Ilbsu l-maskli kull ħin, għax kulħadd jista’ jkun qed iġorr il-virus. Għadni kwarantina id-dar. Anki min ikun pożittiv u ma jkollux sintomi irid ikun segwit. Jekk tkun pożittiv u ma turix sintomi fil-bidu fittex l-għajnuna l-aktar jekk tiżviluppa xi sogħla wara sitta jew sebat ijiem. Il-mod kif jiġi affettwat il-pulmujn hu silenzjuż u qattiel”, tiddikjara Noopur.
Tgħid li minkejja li għadda x-xahar minn din is-saga hi u żewġha għadhom mifrudin, Hi fuq u hu isfel.”