Bit-temperaturi globali li jilħqu l-ogħla livelli rekord u avvenimenti estremi tat-temp li qed jaffettwaw lin-nies madwar id-dinja, il-konferenza tan-NU dwar it-tibdil fil-klima ta’ din is-sena, COP28, kellha tkun opportunità kruċjali biex tikkoreġi l-kors ta’ dawn l-avvenimenti klimatiċi u titħaffef l-azzjoni biex tiġi indirizzata l-kriżi tal-klima.
Wieħed mill-għanijiet tal-COP28 hiwa li d-dinja tieħu kont tal-progress dwar il-Ftehim ta’ Pariġi – it-trattat importanti dwar il-klima konkluż fl-2015 – u tfassal kors ta’ azzjoni biex jitnaqqas b’mod drammatiku l-emissjonijiet u tipproteġi l-ħajjiet u l-għajxien tan-nies l-iktar ta’ dawk f’pajjiżi li jistgħu jintlaqtu l-iktar mill-kriżi tal-klima.
Iżda, it-taħditiet tal-COP28 li bdew fit-30 ta’ Novembru u ntemmu l-bieraħ f’Dubaj jistgħu jkunu fil-periklu wara li xi nazzjonijiet irreaġixxew b’mod furjuż għal abbozz ta’ ftehim dwar il-fjuwils fossili li huma jsejħu bħala “dgħajfa”.
L-abbozz neħħa l-lingwaġġ inkluż f’test preċedenti li jissuġġerixxi li l-fjuwils fossili jistgħu jiġu “tneħħija gradwali”.
Il-198 pajjiż kollha fis-summit iridu jaqblu inkella ma jkunx hemm ftehim.
Verżjoni emendata ġdida tat-test inħarġet il-bieraħ sabiex in-negozjati jkunu jistgħu jkomplu.
Il-pajjiżi li jaħarqu l-fjuwils fossili fil-ġenerazzjoni tal-enerġija huma s-sors ewlieni fit-tisħin globali, u qed jissograw il-ħajjiet ta’ miljuni ta’ nies, iżda l-gvernijiet qatt ma qablu kif jew meta għandhom jieqfu jużawhom.
Rappreżentant u negozjatur ewlieni għall-Unjoni Ewropea sejjaħ l-abbozz bħala “inaċċettabbli” u qal li t-test ma jistax jiġi aċċettat. Iżda żied jgħid li l-kollass tat-taħditiet huwa “mhux ir-riżultat li d-dinja teħtieġ u tixtieq”.
Il-politiċi, inkluż minn nazzjonijiet fuq quddiem fit-tibdil fil-klima, kienu f’Dubaj, l-Emirati Għarab Magħquda, biex jiddiskutu l-problema li qed tikber f’sena li hija mistennija li tkun l-aktar sħuna li qatt kienet.
Il-mistoqsija dwar x’għandu jsir dwar l-emissjonijiet tal-gassijiet serra mill-ħruq taż-żejt, il-faħam u l-gass iddominaw it-taħditiet.
L-aspettattivi kienu baxxi li l-President kontroversjali tal-COP28 Sultan al-Jaber jista’ jwassal għal ftehim b’saħħtu dwar il-fjuwils fossili minħabba li huwa wkoll kap eżekuttiv tal-kumpanija ġganteska taż-żejt Adnoc ta’ Abu Dhabi.
Il-pajjiżi li jridu tmiem mgħaġġel tal-fjuwils fossili kienu ottimisti hekk kif al-Jaber qal li appoġġja t-tneħħija gradwali tal-fjuwils fossili.
L-Abbozz ta’ test ippubblikat is-Sibt ikkonferma li għażla waħda għall-eżitu tat-taħditiet kienet “tneħħija gradwali tal-fjuwils fossili f’konformità mal-aqwa xjenza disponibbli”.
Iżda l-mistoqsijiet baqgħu dwar meta se jiġri dan u jekk jiddependix fuq l-użu ta’ teknoloġija għalja u sperimentali biex jinħażen id-dijossidu tal-karbonju rilaxxat fl-arja meta jinħarqu l-fjuwils fossili.
Nhar it-Tnejn, ġie ppubblikat abbozz ieħor li ħassar il-kliem “phase out” u minflok inkiteb li n-nazzjonijiet għandhom inaqqsu l-konsum u l-produzzjoni tal-fjuwils fossili b’mod ġust, ordnat u ekwu.
Filwaqt li l-bidliet fil-lingwaġġ jistgħu jidhru żgħar, differenzi fid-dokumenti tan-Nazzjinijiet Uniti jistgħu jbiddlu b’mod sinifikanti dak li l-pajjiżi huma obbligati li jagħmlu.
Kien hemm gvernijiet li qalu li għandu jkun hemm tneħħija gradwali tal-fjuwils fossili bla waqfien biex jintlaħqu l-għanijiet klimatiċi tagħhom.
L-Arabja Sawdija, li allegatament kienet qed timblokka lingwaġġ qawwi dwar it-tneħħija gradwali tal-fossili matul it-taħditiet. L-aħħar test kien jinkludi wegħda li l-kapaċità tal-enerġija rinnovabbli tittripplika sal-2030, wegħda ffirmata aktar kmieni fit-taħditiet minn aktar minn 100 nazzjon.
L-abbozz jidher li ma jilħaqx l-istandard għas-suċċess stabbilit aktar kmieni nhar it-Tnejn mis-Segretarju Ġnerali tan-NU António Guterres. Il-laqgħa tl-COP28 se titqies bħala suċċess biss jekk tilħaq kunsens dwar il-ħtieġa li jitneħħa gradwalment l-użu tal-fjuwils fossili f’konformità mal-wegħda li jżommu ż-żieda fit-temperatura globali taħt 1.5C ‘il fuq mil-livelli preindustrijali.
It-taħditiet suppost kellhom jintemmu uffiċjalment iżda jistgħu jitkomplew hekk kif in-nazzjonijiet għadhom jargumentaw dwar il-ftehim finali.